Problemen met intimiteit en seksualiteit bij ongeneeslijke kanker

Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.

Naar colofon
Opslaan

Als je niet meer beter wordt, zijn seks en intimiteit niet altijd vanzelfsprekend. Bijvoorbeeld door pijn of andere ongemakken. Je arts of verpleegkundige kan je tips en adviezen geven. Soms is ook een behandeling mogelijk.

Lees op deze pagina over:

Intimiteit en seksualiteit als je niet meer beter wordt

Ook als je ziek bent, kun je behoefte hebben aan intimiteit: aanraking, knuffelen en seks. Zelfs in de eindfase van je leven. 

Seksuele verlangens verdwijnen meestal niet in de palliatieve fase. Daarom is het goed om aandacht te besteden aan je seksuele gevoelens en die van je eventuele partner. 

Door je ziekte, lichamelijke klachten en andere oorzaken kan intimiteit en seksualiteit lastiger worden. Maar vaak is daar wel wat aan te doen. Lees de tips.

seksuele problemen

Veelvoorkomende problemen met intimiteit en seksualiteit bij ongeneeslijke kanker 

Veel voorkomende problemen zijn: 

  • Moeite hebben met intieme relaties (zoenen, strelen, knuffelen). 
  • Minder zin in seks hebben.
  • Erectieproblemen (bij mannen) of een droge vagina (bij vrouwen). 
  • Niet klaar kunnen komen.  
  • Pijn hebben bij het vrijen. 
  • Geen gemeenschap kunnen hebben door lichamelijke veranderingen. 

Oorzaken van problemen met intimiteit en seksualiteit

Als je problemen hebt met intimiteit en seks, kan dat lichamelijke oorzaken hebben, bijvoorbeeld:

  • pijn of vermoeidheid
  • veranderingen van de penis of de vagina, of in het kleine bekken (endeldarm, prostaat, baarmoeder). Dit kan komen door de ziekte of door de behandeling.
  • afscheiding en/of geuroverlast in dit gebied door tumorgroei of infecties
  • neurologische ziektes. 

Medicijnen kunnen ook invloed hebben op seksualiteit, bijvoorbeeld minder zin in vrijen, erectieproblemen, een droge vagina of niet klaar kunnen komen.

Maar hoe je je voelt en hoe je naar jezelf kijkt, speelt ook een rol. 

Heb je een partner, dan kan dit misschien een rol spelen:

  • Je partner zorgt voor je en ziet je daarom niet als seksuele partner. 
  • Je partner vindt je minder aantrekkelijk.
  • Je partner weet niet dat je behoefte hebt aan intimiteit. 

Het is in ieder geval belangrijk om er samen over te praten. Weet je niet hoe? Praat dan eerst eens met je arts of verpleegkundige. Of bekijk de tips om met je partner te praten over seks.

Seksuele problemen bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Heb je problemen met intimiteit en seks? Praat erover met je (huis)arts of verpleegkundige. Samen kunnen jullie kijken wat er aan te doen is, en wie daarbij kan helpen.

Goed om te weten: Niet elke arts of verpleegkundige begint uit zichzelf over seksualiteit. Je kunt er dan gerust zelf over beginnen. Seks is heel gewoon, en geen zin erin hebben ook. Het is niet iets om je voor te schamen. 

Gesprek met je arts of verpleegkundige

De arts of verpleegkundige stelt je vragen. Over je lichamelijke klachten, maar ook over intimiteit en seksualiteit. Wat wil je, welke problemen heb  je, praat je erover met je partner? Tip: neem je partner mee naar dit gesprek.

De arts of verpleegkundige kan: 

  • informatie en tips geven, bijvoorbeeld over hoe en wanneer te vrijen 
  • pijn, vermoeidheid en afscheiding behandelen
  • aanraden om glijmiddel te gebruiken: bij pijn bij het vrijen door een droge vagina
  • medicijnen voorschrijven: bij erectiestoornissen 
  • doorverwijzen naar een seksuoloog of psycholoog 
  • medicijnen aanpassen

Wat kun je zelf doen of wat kan je naaste doen?  

Je kunt zelf heel veel doen om weer (meer) van intimiteit te kunnen genieten.

Algemene tips

  • Neem de tijd.
  • Klaarkomen hoeft niet altijd het doel te zijn. Alleen knuffelen en strelen kan ook heel prettig zijn.

Tips voor als je moe bent of je niet goed kunnen ontspannen 

  • Als je ’s avonds erg moe bent, kun je eens proberen of het fijner is als je op een ander tijdstip vrijt, bijvoorbeeld ’s morgens.
  • Door samen met je partner te douchen of uit te slapen kun je een ontspannen sfeer krijgen, waardoor de seks soms vanzelf begint.

Tips voor als je geen stijve kunt krijgen of houden 

  • Neem de tijd.
  • Vraag de ander om steviger te wrijven, likken of zuigen.
  • Gebruik een hulpmiddel zoals een penisring of vacuümpomp.
  • Gebruik een medicijn tegen een erectiestoornis bijvoorbeeld papaverine of Viagra®.

Tips bij pijn een droge vagina en pijn 

  • Neem de tijd.
  • Gebruik een glijmiddel op waterbasis.
  • Doe oefeningen om je bekkenbodem te ontspannen (bekkenbodemrelaxatie). 

Tips voor andere standjes 

  • Als het niet meer lukt om op de ‘gewone’ manier te vrijen, kun je toch opgewonden raken en klaarkomen. Bijvoorbeeld door je hand of je mond te gebruiken, de penis tussen de dijen of de borsten te wrijven of een vibrator te gebruiken. 
  • Het kan ook zijn dat een ander standje wél kan.

Tips bij verlies van plas en poep, nare geurtjes 

  • Gebruik een vaginale of anale tampon. Anale tampons kun je bestellen via internet.  
  • Plas van tevoren of maak je blaas leeg met een katheter. 
  • Neem van tevoren een douche. 
  • Leg een zeiltje of matje op je matras.  
  • Vrij onder de douche of in bad. 

Privacy 

In de laatste levensfase zijn er misschien verschillende mensen die in en uit je kamer lopen. Hierdoor heb je weinig privacy. Laat weten dat je soms alleen wilt zijn met je partner. Maak daarover afspraken met zorgverleners, mantelzorgers, familieleden en vrijwilligers.

In verzorgingshuizen zijn er ruimtes waar je niet gestoord wordt (bijvoorbeeld een ‘vrijkamertje'). Je kunt daar ook alléén gebruik van maken als je wilt masturberen. 

Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Het is belangrijk dat je (huis)arts, je verzorgers en je naasten weten wat je voelt. Intimiteit en seksualiteit is belangrijk. Het kan er ook voor zorgen dat de band tussen jou en je partner goed blijft. Zeg gerust wat je wilt, vraag wat je wilt weten, en probeer uit wat voor jou en je eventuele partner de beste en prettigste oplossing is. 

Het kan zijn dat je door je ziekte geen zin meer hebt in seks, maar je partner wel. Ook dat is iets om samen goed over te praten. Hoe je daar als partners mee omgaat, is heel persoonlijk. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je partner afziet van seks. Of dat hij of zij de behoefte aan seks met een ander deelt, zonder dat jullie relatie daardoor beschadigt. 

Colofon

Met medewerking van:

illustratie-verpleegkundige-vrouw

Dianne Boxman

Verpleegkundig adviseur palliatieve zorg, Palliatieve Zorg Nederland (PZNL)

LinkedIn

illustratie-arts-man

Dr. Alexander de Graeff

Internist-oncoloog, UMC Utrecht

Illustratie mensen

Ervaringsdeskundigen

logo Over Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg Nederland

Gemaakt door de redactie van kanker.nl

Laatste update: december 2022