Vocht in buikholte (ascites) bij ongeneeslijke kanker

Door kanker of andere oorzaken kan er vocht in je buikholte ontstaan, waardoor je buik dikker wordt. Op deze pagina lees je meer over de behandeling en wat je zelf kunt doen. 

Lees op deze pagina over:

• Vocht in de buikholte (ascites)
• Oorzaken van vocht in de buikholte bij ongeneeslijke kanker
• Vocht in de buikholte bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?
• Wat kun je zelf doen bij vocht in de buikholte? 
• Wat wil je en wat vind je belangrijk?
• Levensverwachting vocht in de buikholte

Vocht in de buikholte (ascites)

Je buikholte is waar je maag, darmen en lever zitten. De buikholte en de organen zijn bekleed met het buikvlies. 

Door kanker of andere oorzaken kan er vocht in je buikholte komen. Je lichaam kan dat vocht niet goed afvoeren. 

Hierdoor kun je last krijgen van: 

• een dikke buik
• buikpijn
• zwaarder worden
• geen zin hebben in eten
• snel vol zitten na het eten
• opkomend maagzuur
• misselijkheid en/of overgeven
• kortademigheid
• dikke enkels en voeten
• vermoeidheid
• minder goed kunnen bewegen  

Vocht in de buikholte kan verschillende oorzaken hebben. Bij ongeneeslijke kanker komt het meestal door:

• uitzaaiingen in het buikvlies
• uitzaaiingen in de lever
• geblokkeerde aders in de lever, door een tumor of trombose
• geblokkeerde lymfebanen in de buik of borst

Uitzaaiingen in het buikvlies 

Het buikvlies is een dun vlies aan de binnenkant van de buikholte. Het buikvlies zit ook om de organen in je buik heen. 

Wanneer je uitzaaiingen in je buikvlies hebt, dan maken de kankercellen extra vocht aan. Dat vocht kan vaak niet goed weg, omdat de uitzaaiingen vaak de afvoerwegen verstoppen.

Uitzaaiingen in de lever

De lever haalt afvalstoffen uit het bloed. Daarom stroomt er heel veel bloed door de lever. De aders van de lever kunnen verstopt of dichtgedrukt worden, bijvoorbeeld door uitzaaiingen in de lever. Dan kan het bloed niet goed doorstromen en lekt er vocht in de buikholte.

Geblokkeerde aders in (de buurt van) de lever (door tumoren of trombose)

De aders in de lever of in de buurt daarvan kunnen verstopt of dichtgedrukt worden, bijvoorbeeld door een tumor of door een bloedprop in een ader van de lever. Dan kan het bloed niet goed doorstromen en lekt er vocht in de buikholte.

Geblokkeerde lymfebanen in de buik of borst

Behalve bloed stroomt er nog een andere vloeistof door je lichaam: lymfe. Lymfe wordt afgevoerd naar je bloed. Als dat wordt geblokkeerd, bijvoorbeeld door een tumor, kan er lymfevocht in je buikholte komen.

Andere oorzaken van vocht in de buikholte

Ascites kan ook andere oorzaken hebben, zoals:

• een infectie van het buikvlies
• verlittekening van de lever (levercirrose)
• hartproblemen (hartfalen)
• te weinig eiwit in je bloed

Vocht in de buikholte bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Heb je klachten die wijzen op vocht in de buikholte? Dan is het belangrijk om die met je arts te bespreken. Je arts kan onderzoeken wat de oorzaak is en met je bespreken of de ascites te behandelen is.

Onderzoek

De arts stelt je vragen en onderzoekt je. Soms is extra onderzoek nodig, meestal een echo van de buik. Soms wordt een punctie gedaan. Het vocht wordt dan onderzocht in het laboratorium om de oorzaak vast te stellen.

Behandeling van de oorzaak van ascites

Soms kan de oorzaak van ascites behandeld worden, bijvoorbeeld door:

• Behandeling van de kanker, bijvoorbeeld met chemotherapie.
• Een buisje in de poortader (de ader die het bloed naar de lever voert), zodat daar weer bloed doorheen kan.  

Behandeling van de klachten door ascites

Als de oorzaak niet (goed genoeg) behandeld kan worden, kun je een behandeling krijgen om klachten te verminderen. Bijvoorbeeld:

• Een punctie: hierbij zuigt de arts het vocht via een naald en een slangetje uit de buikholte.
• Een drain: hierbij loopt er vocht via een slangetje uit de buik. Als het nodig is, blijft de drain weken tot maanden zitten. 
• Medicijnen: plaspillen. Die zorgen ervoor dat je een deel van het vocht uitplast. Dat werkt alleen maar als de ascites veroorzaakt wordt door uitzaaiingen in de lever.

Als je vocht in je buikholte hebt, kun je daar zelf weinig aan doen, behalve de adviezen van je arts en verpleegkundige goed opvolgen. 

Neem op tijd contact op met je huisarts of medisch specialist als je buik snel dikker wordt en je er meer last van krijgt.

Tips bij klachten

• Houd je huid van je buik zo soepel mogelijk, bijvoorbeeld door massage met een crème.
• Draag ruime kleding.
• Let erop dat je goed zit. Zorg ervoor dat je geen bloedvaten afknelt. Sla je benen niet over elkaar, en geef je buik de ruimte. 
• Als je gaat slapen of liggen: zorg dat je hoofd wat hoger ligt dan je voeten. Als je gaat liggen, verdeelt het water in je lichaam zich anders. Daardoor kun je het benauwd krijgen. Met een hoger kussen of een verhoogd hoofdeinde heb je daar minder last van. Je arts of verpleegkundige kan je meer tips geven.

Voedingstips bij ascites

• Eet regelmatig een kleine maaltijd. In plaats van 3 grote maaltijden liever 6 kleinere maaltijden.
• Zit rechtop tijdens het eten. Eet niet liggend in bed of op de bank.
• Heb je last van zuurbranden? Vermijd dan alcohol, chocolade, pepermunt, koffie en dranken met prik.
• Probeer altijd voldoende te blijven drinken. Vaak gaat drinken met kleine beetjes beter. 

Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Als je arts je een behandeling voorstelt, hoef je daar geen ‘ja’ op te zeggen. Het is erg belangrijk om goed na te denken over wat jij zelf wil. Vraag gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt voor jou het zwaarst? Wat wil je wel, en wat wil je niet?

Bespreek je wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel hun duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou de zorg bieden die bij jou past.

Levensverwachting vocht in de buikholte

Wordt de oorzaak van vocht in de buikholte (ascites) met succes behandeld? Dan kan dat gunstig zijn voor je levensverwachting. Is alleen een behandeling tegen de klachten mogelijk, dan is dat niet gunstig voor je levensverwachting. Je arts kan je daar meer over vertellen.