Verstopping (obstipatie) bij ongeneeslijke kanker

Verstopping komt regelmatig voor bij mensen met ongeneeslijke kanker. Heb je vaak last van verstopping, bekijk dan de tips op deze pagina. Misschien kan de arts de oorzaak wegnemen.

Lees op deze pagina over:

• Wat is obstipatie (verstopping)
• Oorzaken van verstopping bij ongeneeslijke kanker
• Hoe verstopping voorkomen?
• Verstopping bij ongeneeslijke kanker: wat is er aan te doen?
• Wat kun je zelf doen bij verstopping?
• Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Wat is obstipatie (verstopping)?

Je hebt een verstopping als je minder vaak poept dan je gewend bent. Je ontlasting is daarbij dan ook vaak hard en droog. Soms zó hard en droog, dat je het niet zelf naar buiten kunt persen.

Vaak heb je bij een verstopping ook andere klachten, zoals:

• buikpijn, pijn bij de anus
• een opgezette buik 
• geen zin meer in eten 
• misselijkheid en overgeven 
• winderigheid 
• in de war of onrustig zijn 
• aambeien 
• niet (goed) kunnen plassen 

Oorzaken van verstopping bij ongeneeslijke kanker

Verstopping kan verschillende oorzaken hebben. Deze oorzaken komen het meest voor:

• niet genoeg eten, vooral te weinig vezels
• niet genoeg drinken
• te weinig bewegen
• geen kracht meer hebben om goed te kunnen persen
• te zwak zijn om op een toilet of postoel te kunnen zitten
• bijwerking van medicijnen, bijvoorbeeld van morfine en morfineachtige pijnstillers (opioïden)
• geen rustige omgeving, te weinig privacy
• andere ziektes, bijvoorbeeld prikkelbare darmsyndroom, te traag werkende schildklier, ziekte van Parkinson

Verstopping kan ook ontstaan door de kanker zelf. Bijvoorbeeld door: 

• druk op je darm door een tumor 
• druk op je ruggenmerg en/of zenuwen door een tumor 
• uitzaaiingen in je buikholte 
• te hoog calcium in je bloed door tumoren of uitzaaiingen in het bot  

Hoe verstopping voorkomen?

Van de arts of verpleegkundige krijg je adviezen hoe je verstopping kunt voorkomen. Hier staan ze kort samengevat: 

• Eet voldoende vezels.
• Drink voldoende, liefst 1,5 liter per dag.
• Probeer zoveel mogelijk te bewegen.
• Zorg voor privacy, frisse lucht, een aangepast toilet/postoel (als het nodig is) en een goede én ontspannen toilethouding.

Het hangt wel van je lichamelijke toestand af of deze adviezen haalbaar zijn.

Krijg je een behandeling met opioïden? Dan is het belangrijk om vanaf het begin van je behandeling een laxeermiddel te gebruiken om verstopping te voorkomen. De arts of verpleegkundige vertelt je welk middel je het beste kunt gebruiken.

Verstopping bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Als je last hebt van verstopping, is het belangrijk om dit met je arts te bespreken. Je arts kan onderzoeken waar de obstipatie vandaan komt. Samen kun je kijken of en hoe de obstipatie te behandelen is.

Onderzoek 

De arts stelt je vragen en onderzoekt je buik en het gebied rondom je anus. Het kan zijn dat je arts meer onderzoeken voorstelt, zoals een bloedonderzoek of een neurologisch onderzoek.  

Misschien vraagt je arts of je een lijst bij wilt houden van je ontlasting: wanneer heb je ontlasting, hoe veel is het ongeveer en hoe ziet het eruit?  

Behandeling van de oorzaak van verstopping

Als bekend is waar de verstopping door komt, is het belangrijk om de oorzaak aan te pakken. Voorbeelden van mogelijke behandelingen zijn: 

• Een verstopping of gedeeltelijke afsluiting van de darm behandelen. Lees verder bij de informatie over Ileus bij ongeneeslijke kanker.
• Bij uitzaaiingen in het buikvlies: behandeling met chemotherapie of andere behandelingen.
• Een te hoog calcium in je bloed behandelen, bijvoorbeeld met medicijnen of een infuus. 
• Een tekort aan kalium in je bloed behandelen, bijvoorbeeld met medicijnen of een infuus. 
• Aanpassen van de medicijnen die verstopping als bijwerking hebben.

Als het nodig is, behandelt de arts de gevolgen van de obstipatie, zoals een scheurtje in de anus. 

Behandeling van de klachten

De verpleegkundige legt uit wat je zelf kunt doen tegen de klachten. En wat belangrijk is om goed te kunnen poepen. Lees verder bij: Wat kun je zelf doen bij verstopping? 
Misschien krijg je dagelijks een buikmassage.

Helpen de adviezen onvoldoende? Dan kan de arts medicijnen (laxeermiddelen) voorschrijven om de verstopping op te lossen. Soms is een darmspoeling (klysma) nodig.

Je kunt zelf een aantal dingen doen als je verstopping hebt. 

• Eet producten met veel vezels, zoals volkorenbrood, groente, fruit, peulvruchten en noten. Vezels houden vocht vast in de darmen. Je krijgt hierdoor meer en zachtere poep en je darmen gaan beter werken. Bekijk meer voedingstips bij verstopping op voedingenkankerinfo.nl.
• Zorg dat je voldoende drinkt, als dat mogelijk is: anderhalve liter per dag.
• Probeer voldoende te bewegen: als het lukt minimaal 30 minuten per dag.
• Zorg voor een rustige, ontspannen ‘toilethouding’. Poepen gaat het makkelijkste als je rechtop zit, met een wat bolle rug, met je voeten op een steuntje.
• Laat je niet opjagen als je moet poepen. Neem de tijd. Probeer niet te persen, of doe het heel zachtjes.

Als je arts je een behandeling voorstelt, hoef je daar geen ‘ja’ op te zeggen. Het is erg belangrijk om goed na te denken over wat jij zelf wil. Vraag gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt voor jou het zwaarst? Wat wil je wel, en wat wil je niet?

Bespreek je wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel hun duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou de zorg bieden die bij jou past.