Darmafsluiting/stilliggende darmen (ileus) bij ongeneeslijke kanker

Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.

Naar colofon
Opslaan

Bij een ileus liggen je darmen stil of zijn ze helemaal afgesloten, bijvoorbeeld door een tumor of uitzaaiing. Daardoor kan je lichaam geen voedingstoffen en vocht meer opnemen. De oorzaak is niet altijd te behandelen.

Lees op deze pagina over:

Wat is een ileus?

Voedsel is altijd onderweg in je lichaam: het gaat via je mond naar binnen, en komt dan vanzelf via je slokdarm en je maag in je darmen terecht. Je darmen maken ‘knedende’ bewegingen, en duwen de darminhoud verder, totdat die als poep je lichaam verlaat. Onderweg gaan er voedingsstoffen uit de darminhoud naar je bloed.

Bij een ileus beweegt de darminhoud niet meer. Dat kan komen doordat de darm afgesloten is, bijvoorbeeld door kanker, of doordat de darmen stil liggen. Bijvoorbeeld door een tumor of een uitzaaiing.

Een ileus is een ernstig probleem. Het zorgt ervoor dat er geen voedingsstoffen en vocht meer in je bloed worden opgenomen. 

Klachten bij een ileus

Bij een ileus kun je last hebben van: 

Heb je dit soort klachten? Neem dan contact op met je huisarts of arts in het ziekenhuis. Die kan je verder onderzoeken.

Onderzoek bij klachten door een ileus

De arts stelt je een aantal vragen en onderzoekt je. Daar hoort ook een rectaal onderzoek bij. De arts voelt dan met zijn of haar vinger de anus en de endeldarm van binnen. 

Het kan zijn dat je arts meer onderzoeken voorstelt, zoals: 

  • Bloedonderzoek 
  • CT-scan 
  • Coloscopie: hierbij kijkt de arts met een camera in je dikke darm. 

Oorzaken van een ileus bij kanker

Een ileus bij mensen met kanker kan worden veroorzaakt door: 

  • Uitzaaiingen in het buikvlies. Dit is de meest voorkomende oorzaak. 
  • Afsluiting van de darm door een tumor of een uitzaaiing.
  • Problemen met de zenuwen van de darm. 
  • Medicijnen, bijvoorbeeld opioïden, zoals morfine. 
  • Verklevingen van de darm door een eerdere buikoperatie of bestraling van de buik. De darmen zitten dan aan elkaar vast, of ze zitten vast aan de buikwand.
  • Verstopping doordat er een brok ontlasting vastzit.

Andere oorzaken: 

  • te weinig kalium of te veel calcium in het bloed 
  • reactie na een buikoperatie 
  • bloedvergiftiging 
  • andere darmziektes

Ileus bij ongeneeslijke kanker: wat is er aan te doen?

Is de oorzaak van de ileus bekend? Dan bespreekt de arts met jou of die oorzaak behandeld kan worden, en of je dat wilt. 

Dit zijn mogelijke behandelingen: 

Een stent in de darm 

De arts kan met een operatie een klein buisje (stent) in de darm plaatsen om de darm open te houden. 

Operatie

Bij een ileus kun je geopereerd worden. Zo’n operatie is palliatief. Je kunt er niet meer van genezen, maar je klachten kunnen wel minder worden.

Het doel van de operatie kan bijvoorbeeld zijn:

  • Verklevingen van de darm weghalen. 
  • Een stoma aanleggen. Een stoma is een extra uitgang van je darm naar je buikwand. Poep komt dan via die opening in een zakje buiten je lichaam terecht.
  • Een bypass (omleiding) van de darm aanleggen. De chirurg hecht dan twee gezonde stukken darm aan elkaar vast, zodat het niet-werkende deel van je darm wordt overgeslagen.
  • Een deel van je darm weghalen uit je buik. 

Chemotherapie

Soms is chemotherapie een mogelijkheid om de tumor of uitzaaiing kleiner te maken, zodat er weer voedsel door de darm kan. Dit heet palliatieve chemotherapie. Je kunt er niet meer van genezen, maar je klachten kunnen wel minder worden.

Weghalen van vocht in je buik

Als er veel vocht in de buik (ascites) zit, kan de arts of verpleegkundig specialist het vocht weghalen via een naald in je buikholte. Dit heet een ascitespunctie. Soms gaan de darmen dan weer beter werken.

Behandeling van de klachten

Soms is de oorzaak niet te behandelen. Of is dat niet gewenst, bijvoorbeeld omdat de behandeling te zwaar is. Dan kun je een behandeling krijgen tegen je klachten. 

De arts of (wijk)verpleegkundige kan deze maatregelen treffen:

  • Je poep zacht maken door vloeistof via je anus in je darm te laten lopen (klysma). 
  • Je maag leeg maken/houden. Dit gebeurt met een slangetje via de neus (maaghevel). Hierdoor ben je niet meer misselijk, braak je niet meer en krijgen je maag en darmen rust. Helpt de maaghevel niet genoeg? Of verdraag je het slangetje niet? Dan krijg je medicijnen om braken en/of misselijkheid te verminderen. 

Geen eten of drinken meer innemen via je mond helpt ook. Je krijgt dan vocht via een infuus om niet uit te drogen (afhankelijk van je levensverwachting).

Verder kun je pijnstillers krijgen tegen de pijn. Om de aanmaak van maagsappen af te remmen, worden soms ook maagzuurremmers gegeven.

Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Als je arts je een behandeling voorstelt, hoef je daar geen ‘ja’ op te zeggen. Het is erg belangrijk om goed na te denken over wat jij zelf wilt. Vraag gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt voor jou het zwaarst? En hoe denken je naasten erover?

Wat wil je wel, en wat wil je niet? Bespreek je wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel hun duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou de zorg geven die bij jou past. 

Levensverwachting bij ileus

Hoe lang je nog te leven hebt, is erg afhankelijk van de situatie. Wat is de oorzaak van de ileus? Is de ileus te behandelen met een operatie? Kun je nog chemotherapie krijgen? Je arts kan je daar meer over vertellen.

Colofon

Met medewerking van:

illustratie-verpleegkundige-vrouw

Dianne Boxman

Verpleegkundig adviseur palliatieve zorg, Palliatieve Zorg Nederland (PZNL)

LinkedIn

illustratie-arts-man

Dr. Alexander de Graeff

Internist-oncoloog, UMC Utrecht

Illustratie mensen

Ervaringsdeskundigen

logo Over Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg Nederland

Gemaakt door de redactie van kanker.nl

Laatste update: april 2022