Hoesten

Deze tekst gaat over hoesten in de palliatieve fase (als genezen niet meer mogelijk is).

Hoesten beschermt de luchtwegen tegen lichaamsvreemd materiaal en teveel slijm. Het is normaal om 1 of 2 keer in een uur te hoesten. Dat houdt de luchtwegen vrij. Hoest u meer en houdt dat langer dan een paar dagen aan? Dan is dat niet goed.

Als u tijdens het hoesten slijm opgeeft, dan heet dat een productieve hoest. Komt er geen slijm mee, dan gaat het om een droge hoest.

Klachten door hoesten

Door hoesten kunt u het gevoel hebben dat u niet genoeg lucht krijgt. Dat heet dyspneu. Hoesten kan ook leiden tot:

• braken
• uitputting
• ribfracturen
• slapeloosheid
• soms flauwvallen 

Oorzaken van hoesten

Oorzaken van hoesten zijn:

• Lekkage van vocht uit de neus(bijholte) in de keel (postnasal drip)
• Infecties van bovenste of onderste luchtwegen
• Astma/COPD
• Afsluiting van een slagader in de longen (longembolie)
• Diverse longziektes
• Bijwerking van medicijnen
• Hartfalen
• Roken 
• Vloeistof, voedsel of een voorwerp in de luchtwegen. Dit kan komen door:
• Vloeistof, voedsel of een voorwerp in de luchtwegen. Dit kan komen door:
  • inslikken van iets lichaamsvreemd (kraal, paperclip en dergelijke)
  • terugvloeien van maagzuur (reflux) vanuit de maag via de slokdarm in de luchtwegen
  • open verbinding (fistel) van de slokdarm naar de luchtpijp

Oorzaken specifiek bij patiënten met kanker zijn:

• Obstructie van de luchtwegen door bijvoorbeeld een tumor in de wand of door druk van buitenaf
• Aantasting van de longvliezen door uitzaaiingen; daarbij hoopt zich vaak vocht tussen de longvliezen op
• Zwelling van de lymfevaten in de long door uitzaaiingen van kankercellen
• Uitzaaiingen van kankercellen in de longen
• Afname van bloedstroom door bovenste holle ader, zie ook afsluiting van de bovenste holle ader
• Ontsteking van longweefsel als gevolg van bestraling of chemotherapie

Onderzoek en diagnostiek

De arts zal u vragen stellen over uw voorgeschiedenis en klachten. Daarna zal hij een lichamelijk onderzoek bij u doen. 

Mogelijk adviseert de arts om aanvullend onderzoek te laten doen, zoals:

• Beeldvormend onderzoek. Bijvoorbeeld: röntgenfoto van de borstkas, CT-scan van de borstkas, röntgenfoto van neusbijholtes, longfunctieonderzoek
• Onderzoek van opgehoest slijm  (sputumkweek)
• Kijkonderzoek van keel, luchtwegen (bronchoscopie) of slokdarm (gastroscopie)

Behandeling van hoesten

De arts kan verschillende behandelingen voorstellen. Deze zijn onder te verdelen in:

• Behandeling van de oorzaak
• Behandeling van de klachten 

Behandeling van de oorzaak

• Antibiotica bij infecties van neusbijholtes, luchtwegen of long
• Behandeling van astma/COPD, hartfalen, reflux
• Antistollingsmiddelen bij longembolie
• Ontstekingsremmers (prednison of dexamethason) bij longaandoeningen
• Plaatsen van een buisje (stent) bij fistel van de slokdarm naar de luchtpijp
• Aanpassen van medicatie in geval van bijwerkingen
• Behandeling van hartfalen
• Bestraling of chemotherapie
• Bij obstructie van de luchtwegen: plaatsen van een buisje (stent) of weghalen van obstructie door laser of wegbranden
• Weghalen van vocht tussen de longvliezen door punctie en/of drainage
• Bij afsluiting van de bovenste holle ader: bestraling, chemotherapie of plaatsing van een buisje (stent), zie ook Afsluiting van bovenste holle ader

Behandeling van de klachten

Bij productieve hoest:

• Houdingsdrainage: hierbij wordt u in een bepaalde houding gelegd, zodat het slijm uit de longen kan lopen 
• ‘Huffen‘: u ademt krachtig uit met de opening tussen de stembanden open om uitscheiding op te hoesten 
• Compressie van de borstkas tijdens de uitademing tijdens het hoesten

Houdingsadviezen:
Effectief hoesten lukt het beste zittend of staand en niet liggend op de rug.

Bij reflux:

• In bed overeind zitten door bijvoorbeeld het hoofdeinde van het bed op klossen te zetten
• Eventueel antirefluxmedicijnen, verneveling met fysiologisch zout of koude stoom

Medicijnen, zoals:

• Luchtwegverwijders bij astma en COPD 
• Hoestdempende middelen: hoestdrank, codeïne of morfine 
• Ontstekingsremmers: prednison of dexamethason
• Verneveling
• Plaatselijke verdovingsmiddelen

Bij ribfracturen ontstaan door hoesten kan een brede, strak aangelegde kleefpleister van wervelkolom naar borstbeen verlichting geven.

Controle

De arts of verpleegkundige controleert na een aantal dagen uw klachten.