Wat kun je zelf doen bij borstkanker?

De behandeling van borstkanker kan overweldigend zijn. Maar er is goed nieuws: je kunt zelf veel doen om je beter te voelen tijdens het behandeltraject én daarna. Als je zo gezond mogelijk leeft, herstel je sneller, blijf je fitter én verklein je de kans op terugkeer van borstkanker.

Misschien denk je: ik heb al zoveel aan m’n hoofd. Of: gezond eten? Ik ben al blij als ik iets binnenkrijg! Dit soort reacties zijn begrijpelijk als je vooral bezig bent met overleven. Doe wat je kunt, maar wees ook mild voor jezelf.  

Lees de tips op deze pagina over:

• Stoppen met roken
• Stoppen met alcohol
• Op een gezond gewicht komen (of blijven)
• Gezonde voeding
• Regelmatig bewegen
• Omgaan met stress en emoties
• Voldoende nachtrust

Goed om te weten: je kunt op veel plekken hulp en ondersteuning krijgen. Op kanker.nl vind je een overzicht van hulp bij jou in de buurt en online. Ook vind je in onze Appstore zelfzorg-apps. Daarmee kun je zonder begeleiding aan de slag. 

Stoppen met roken 

Rook je? Of vape je? Je kunt daar beter mee stoppen. Het heeft veel nadelen als je borstkanker hebt of hebt gehad.

Voordelen van stoppen met roken of vapen bij borstkanker

• Je hebt een kleinere kans dat borstkanker terugkomt na de behandeling.
• Je hebt een minder grote kans om eerder te overlijden.
• Je hebt een kleinere kans op complicaties na een borstreconstructie.
• Je hebt een kleinere kans op complicaties van bestraling na een borstsparende behandeling.
• Je hebt minder kans op huidproblemen als je bestraling krijgt.

Mogelijk werkt chemotherapie ook beter als je niet rookt. Dat moet nog verder worden onderzocht.

Hulp bij stoppen met roken

Stoppen met roken of vapen is voor bijna alle rokers moeilijk. Daarom is hulp krijgen heel belangrijk. Goed om te weten: je kunt hulp krijgen bij stoppen met roken. Je krijgt die hulp vergoed uit de zorgverzekering. 

Stoppen met alcohol 

Drink je alcohol? Ook daar kun je beter mee stoppen. Het heeft veel nadelen als je borstkanker hebt of hebt gehad.

Voordelen van stoppen met drinken bij borstkanker

• Je loopt niet het risico dat behandelingen zoals chemotherapie, hormoontherapie of immunotherapie minder goed werken. Of dat je meer last hebt van bijwerkingen.
• Je afweersysteem werkt beter. Zodat je sneller of beter herstelt.
• Je slaapt beter. Goed slapen is belangrijk voor je herstel.
• Je hebt minder kans op andere vormen van kanker.
• Het wordt makkelijker om op gewicht te blijven. Overgewicht is een risicofactor voor borstkanker. 

Wil je toch alcohol drinken? Maak daar geen gewoonte van door dagelijks of wekelijks te drinken. Maar drink bij een speciale gelegenheid maximaal 1 glas. 

Hulp bij stoppen met alcohol

Stoppen met drinken is meestal niet makkelijk. Daarom is hulp krijgen heel belangrijk. Goed om te weten: je kunt hulp krijgen bij het stoppen met drinken. Je krijgt die hulp vergoed uit de zorgverzekering.

Op een gezond gewicht komen (of blijven)

Een gezond gewicht is belangrijk: niet te zwaar zijn, maar ook niet te licht.

Ben je te zwaar, probeer dan tijdens de behandeling niet zwaarder te worden. En probeer na je behandeling af te vallen. Dat helpt om klachten te verminderen of te voorkomen. En ook om je fitter te voelen.

Voordelen van een gezond gewicht bij borstkanker

• Je hebt een kleinere kans dat borstkanker terugkomt na je behandeling. Dat geldt vooral als je hormoongevoelige borstkanker (ER+) of triple-negatieve borstkanker hebt.
• Je hebt een kleinere kans om aan borstkanker te overlijden.
• Je loopt niet het risico dat hormonale therapie minder goed werkt. Vooral als je een aromataseremmer gebruikt.
• Je hebt een kleinere kans op complicaties door bestraling, bijvoorbeeld problemen met je huid.
• Je hebt een kleinere kans op complicaties na een borstoperatie, en ook na een borstreconstructie.

Je hebt ook een kleinere kans op andere vormen van kanker, zoals baarmoederkanker.

Afvallen: hoe pak je het aan en wie kan je helpen?

Het kan een flinke uitdaging zijn om of af te vallen als je overgewicht hebt. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen. Je kunt bijvoorbeeld hulp krijgen van oncologiediëtist of een leefstijlcoach. Of bekijk op wkof.nl de praktische voedingstips bij ongewenste gewichtstoename.

Hulp van een oncologiediëtist 

Een oncologiediëtist is iemand die veel weet over voeding en kanker. Hij of zij kan voor jou een persoonlijk voedingsadvies maken en je begeleiden bij het afvallen. Vraag je arts om een verwijzing. Informeer ook bij je zorgverzekeraar of je de zorg vergoed krijgt.

Vind een oncologiediëtist bij jou in de buurt.

Meedoen aan een 2-jarig leefstijlprogramma (GLI)

Heb je overgewicht of obesitas, dan kun je meedoen aan een leefstijlprogramma om gezonder te leven. Dit programma heet gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Het duurt 2 jaar.

Je krijgt dan begeleiding om gezonder te eten, meer te bewegen en je leert deze gewoontes vast te houden. Als dat nodig is, krijg je na 1 jaar medicijnen die je helpen om verder af te vallen.

Als je afvalt en daarna een stabiel gewicht houdt door GLI, heb je minder kans dat borstkanker terugkomt na de behandeling, of dat je opnieuw borstkanker krijgt. Ook verklein je de kans op allerlei andere ziekten, zoals diabetes en hart- en vaatziekten.

Er zijn 2 mogelijkheden om het programma te volgen:

• live bij jou in de buurt. Vraag dit na bij je huisarts.
• online. Soms is er een online GLI-groep speciaal voor vrouwen die borstkanker hebben (gehad).

Om deel te nemen aan dit programma heb je verwijzing nodig van je arts in het ziekenhuis of je huisarts. Je krijgt de kosten van een leefstijlcoach vergoed vanuit de basiszorgverzekering. Je betaalt geen eigen bijdrage.

Gezonde voeding

Het is belangrijk dat je tijdens en na de behandeling goed eet en drinkt. Dat helpt om zo fit mogelijk te blijven. Op wkof.nl vind je betrouwbare informatie en tips. Lees meer over: voeding tijdens de behandeling en voeding na de behandeling.
 
Als je ziek bent heb je meer eiwitten nodig. Daarnaast heb je ook voldoende andere voedingsstoffen nodig, zoals vetten, koolhydraten, vitamines en mineralen. Bekijk op wkof.nl: hoeveel eiwit heb ik nodig?

Goed eten en drinken kan moeilijk zijn. Omdat je klachten hebt door de kanker. Of door bijwerkingen van de behandeling. Bijvoorbeeld: misselijkheid, darmklachten of een andere smaak. Lees op wkof.nl adviezen over omgaan met klachten waarbij voeding een rol kan spelen.

Heb je een vraag over voeding bij borstkanker? Stel je vraag aan een team van deskundigen.

Hulp of advies

Wil je weten wat je het beste kunt eten of drinken? Of heb je hulp nodig bij afvallen of aankomen? Voor voedingsadviezen bij chemotherapie en bestraling kun je meestal terecht bij een oncologiediëtist in het ziekenhuis. Dat is iemand die veel weet over voeding en kanker. 

Je kunt ook zelf een oncologiediëtist zoeken. Je arts kan je dan doorsturen. Vraag eerst aan je zorgverzekeraar of je deze zorg vergoed krijgt.

Regelmatig bewegen

Regelmatig bewegen en behoud van spiermassa tijdens en na je behandeling is ook belangrijk. Je herstelt namelijk het beste van de behandeling als je een goede conditie hebt. Ook helpt bewegen om minder moe te zijn en zorgt het voor een betere kwaliteit van leven.

Er is nog een ander belangrijk voordeel van voldoende bewegen: je verkleint daarmee het risico op terugkeer van borstkanker.  

Bewegen valt soms niet mee, zeker niet als je moe bent. Tips nodig? Bekijk op wkof.nl de informatie en tips over bewegen en kanker.

Misschien weet je niet zo goed wat je lichaam aankan. Zoek daarom een fitnesstrainer oncologie of een fysiotherapeut oncologie. Die kan jou coachen. En zorgt ervoor dat je de oefeningen goed uitvoert. En ook: dat je niet over je grenzen gaat en op het goede niveau traint. De fysiotherapeut heeft advies speciaal voor jou, ook hoe je thuis aan je conditie kunt werken. Vraag eerst aan je zorgverzekeraar of je de kosten vergoed krijgt.

Tip: sommige ziekenhuizen hebben eigen beweegprogramma’s (bijvoorbeeld OncoFit). Vraag dit na bij je ziekenhuis, huisarts of zorgverzekeraar.

Sportbegeleiding op maat is ook mogelijk via Stichting Tegenkracht. Je kunt hier al direct na je diagnose mee starten.

Omgaan met stress en emoties 

Stress voelen is normaal als je kanker hebt. Want er komt veel op je af. Er zijn verschillende manieren om met stress en emoties om te gaan, zodat het je niet overspoelt. Mindfulness, yoga en ontspanningsoefeningen kunnen bijvoorbeeld helpen. En ook bewegen of sporten kan stress verminderen. 

Verder is het belangrijk om dingen te doen die je leuk vindt. En om aandacht te besteden aan dingen die je belangrijk vindt. Dat geeft je energie. 

Praten over je gevoelens en emoties helpt ook. Bijvoorbeeld met lotgenoten. Zij begrijpen wat je doormaakt. Ze kunnen je vaak goed steunen.

Lotgenoten vind je bijvoorbeeld via: 

• Borstkankervereniging Nederland
• de Lotgenotenzoeker van kanker.nl
• een IPSO-centrum voor leven met en na kanker
• Buddyhuis 

Heb je het gevoel dat je vastloopt? En praat je liever met een zorgverlener? Neem dan contact op met je arts of verpleegkundige. Of vraag of je arts je doorstuurt naar een (medisch) maatschappelijk werker of een (medisch) psycholoog.

Tip: Bekijk het overzicht ‘Hulp bij kanker’. Je vindt daar zorgverleners, organisaties, cursussen en bijeenkomsten die je kunnen helpen. Informeer vooraf bij je zorgverzekeraar of je de zorg vergoed krijgt.

Voldoende nachtrust

Genoeg rust en slaap krijgen is erg belangrijk voor je lichamelijke én geestelijke gezondheid. Maar goed slapen is niet altijd vanzelfsprekend. Piekeren, opvliegers, pijn of andere klachten kunnen je uit je slaap houden.

Er is onderzoek gedaan naar hoe je ervoor kunt zorgen dat je beter slaapt. Bekijk de tips om goed te slapen:

Slaapomgeving

• Zorg voor een rustige, prettige omgeving om te slapen.
• Gebruik de slaapkamer alleen om te rusten, te slapen of te vrijen.

Voor het slapen gaan 

• Stop 1 uur voor het slapengaan met kijken naar tv, tablet, computer en smartphone. Door het blauwe licht van beeldschermen voor het slapengaan te vermijden, geef je je lichaam de kans om het slaaphormoon melatonine aan te maken.  
• Probeer je te ontspannen vóór je gaat slapen. Maak je gedachten rustig.
• Drink geen koffie en alcohol en eet geen grote maaltijd in de uren voor je gaat slapen.
• Ga pas naar bed als je moe bent. Het is belangrijk dat je lichaam doorheeft dat het mag slapen als je in je slaapkamer komt.

Als je wakker ligt

• Draai de wekker om, dan zie je niet telkens hoe lang je wakker ligt.
• Verleg de focus van per se moeten slapen naar dat het voldoende is te rusten. Probeer om zo ontspannen mogelijk te blijven en te accepteren dat je wakker bent. Het klinkt raar, maar dat helpt vaak het beste.
• Gebruik oordopjes als je last hebt van de geluiden om je heen.

Slaap je slecht? Praat erover met je (huis)arts, verpleegkundig specialist of verpleegkundige of met de medisch maatschappelijk werker in het ziekenhuis. Samen kunnen jullie kijken of er iets aan te doen is.