Woordenboek borstkanker bij mannen

Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.

Naar colofon
Opslaan

Een woord dat je niet kent? Wij leggen het uit.

Ablatio mammae

Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel met een operatie weggehaald. Soms kan de huid van de borst en/of de tepel gespaard blijven.
Synoniem van: Borstamputatie, Mastectomie

Accumulatie

Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.
Synoniem van: Metabole activiteit

Achtergrondaankleuring

Bij een MRI-scan en CT-scan kan contrastmiddel gebruikt worden. Zo zijn de weefsels beter van elkaar te onderscheiden. De kleur van een tumor is duidelijker dan de kleur van het gezonde weefsel. De kleur van het gezonde weefsel heet achtergrondaankleuring.

Adjuvante therapie

Een extra behandeling, meestal na een operatie. Het doel is om kankercellen die niet te zien zijn te doden. Daardoor is de kans op terugkeer van kanker kleiner.

Afsluiting van een longslagader

Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.
Synoniem van: Longembolie

Afwachtend beleid

De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Expectatief beleid, Waakzaam wachten, Wait and see, Watchful waiting

Anamnese

De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.
Synoniem van: Ziektegeschiedenis

Angioinvasie

De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.
Synoniem van: Bloedvatinvasie

Anterieur

Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.
Synoniem van: Anticus

Anticus

Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.
Synoniem van: Anterieur

Antihormonen

Een aromataseremmer is een vorm van anti-hormonale therapie. Het medicijn belemmert dat de tumor door hormonen kan groeien. Het is een medicijn voor vrouwen met hormoongevoelige borstkanker die in de overgang zijn.
Synoniem van: Aromataseremmer

Aorta

Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.
Synoniem van: Lichaamsslagader

Architectuurverstoring

Op de mammografie is te zien dat het weefsel niet overal hetzelfde is. Dit kan optreden na een operatie of bij kanker. De arts haalt bij twijfel weefsel weg en laat dit verder onderzoeken.

Aromataseremmer

Een aromataseremmer is een vorm van anti-hormonale therapie. Het medicijn belemmert dat de tumor door hormonen kan groeien. Het is een medicijn voor vrouwen met hormoongevoelige borstkanker die in de overgang zijn.
Synoniem van: Antihormonen

Artefact

Een onduidelijk beeld. Bijvoorbeeld bij een scan of röntgenfoto. Het laat iets zien dat er in het echt niet is.

Ascites

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.
Synoniem van: Buikvocht, Waterbuik

Aspecifiek

Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.
Synoniem van: Atypisch

Asymmetrie

Als links en rechts niet hetzelfde zijn. Bijvoorbeeld de linkerarm is sterker dan de rechterarm.

Atypisch

Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.
Synoniem van: Aspecifiek

Axillair

In de oksel

Axillaire klier

Een lymfeklier in de oksel.
Synoniem van: Okselklier

Axillaire lymfadenopathie

Er zijn 1 of meer vergrote lymfeklieren in de oksel te zien. Er is meer onderzoek nodig, bijvoorbeeld een echografie en/of weefselonderzoek.

Axilla level

Axilla betekent oksel. De oksel heeft 3 gebieden (levels) met lymfeklieren. Met axilla level 1, 2 en/of 3 geeft de arts aan in welk gebied van de oksel de lymfeklieren liggen.

Basaal

Aan de basis of op het laagste niveau.

Beiderzijds

Aan beide kanten. Bijvoorbeeld aan allebei de kanten van het lichaam, zowel links als rechts.
Synoniem van: Bilateraal

Bestraling

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Radiotherapie, RT, RTx

Bestralingsboost

Een extra dosis bestraling op een klein gebied.
Synoniem van: Boostbestraling, Surdosage

Bestralingsschade

Schade aan het lichaam door de bestraling.
Synoniem van: Radiatieschade

Best supportive care

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.
Synoniem van: BSC, Supportive care

BI-RADS

Er zijn 7 uitslagen met BI-RADS mogelijk. Die lopen van 0 tot en met 6.
Synoniem van: BI-RADS-classificatie, Breast Imaging Reporting and Data System

BI-RADS-classificatie

Er zijn 7 uitslagen met BI-RADS mogelijk. Die lopen van 0 tot en met 6.
Synoniem van: BI-RADS, Breast Imaging Reporting and Data System

BI-RADS 0

De mammografie of een ander beeldvormend onderzoek geeft niet genoeg informatie voor een definitieve uitslag. Er is meer onderzoek nodig. De meeste vrouwen die BI-RADS 0 krijgen, blijken uiteindelijk geen borstkanker te hebben.

BI-RADS 1

De borst ziet er op de foto normaal uit. Er is geen afwijking gevonden.

BI-RADS 2

Er is een goedaardige afwijking gevonden in de borst. Er is geen verder onderzoek nodig.

BI-RADS 3

Er is een afwijking gevonden die heel waarschijnlijk goedaardig is. De arts doet misschien nog een punctie. Of er volgt een controle na 6 maanden met weer een mammografie, scan of echo.

BI-RADS 4

De afwijking kan misschien kanker zijn. Voor een definitieve uitslag is een biopsie nodig.

BI-RADS 5

De gevonden afwijking is zeer waarschijnlijk kwaadaardig (kanker). Voor een definitieve uitslag is een biopsie nodig.

BI-RADS 6

BI-RADS 6 betekent borstkanker.

Bilateraal

Aan beide kanten. Bijvoorbeeld aan allebei de kanten van het lichaam, zowel links als rechts.
Synoniem van: Beiderzijds

Bindweefselknobbel

Een goedaardige tumor in het bindweefsel van de borst.
Synoniem van: Fibroadenoom van de borst

Biopsie

Onderzoek waarbij de arts een klein stukje weefsel weghaalt. Dat stukje weefsel gaat naar het laboratorium voor onderzoek.

Blanco

Leeg of schoon.

Bloedvatinvasie

De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.
Synoniem van: Angioinvasie

Boostbestraling

Een extra dosis bestraling op een klein gebied.
Synoniem van: Bestralingsboost, Surdosage

Borst

Latijns woord voor borst.
Synoniem van: Mamma

Borstamputatie

Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel met een operatie weggehaald. Soms kan de huid van de borst en/of de tepel gespaard blijven.
Synoniem van: Ablatio mammae, Mastectomie

Borstbesparende operatie

Bij deze operatie haalt de arts de tumor uit de borst weg, maar de rest van het borstklierweefsel blijft behouden.
Synoniem van: Borstsparende operatie, Lumpectomie

Borstfoto

Een röntgenfoto van de borst.
Synoniem van: Mammografie, Mammogram

Borstkanker

Een kwaadaardige tumor in de borst.
Synoniem van: Mammacarcinoom, Carcinoma mammae

Borstsparende operatie

Bij deze operatie haalt de arts de tumor uit de borst weg, maar de rest van het borstklierweefsel blijft behouden.
Synoniem van: Borstbesparende operatie, Lumpectomie

Botdichtheidsmeting

Onderzoek naar de hoeveelheid kalk die in de botten zit en of iemand botontkalking heeft. Zo kan de arts zien hoe sterk de botten zijn. Het onderzoek gebeurt met een lage dosis röntgenstraling.

BRCA1-mutatie

Een fout (mutatie) in het DNA. De fout zit in het BRCA-1-gen. Door deze fout is de kans op borstkanker, eierstokkanker en sommige andere kankersoorten groter. Deze fout kan je overerven van een van je ouders.

BRCA2-mutatie

Een fout (mutatie) in het DNA. De fout zit in het BRCA-2-gen. Door deze fout is de kans op borstkanker en sommige andere kankersoorten groter. Deze fout kan je overerven van een van je ouders.

Breast Imaging Reporting and Data System

Er zijn 7 uitslagen met BI-RADS mogelijk. Die lopen van 0 tot en met 6.
Synoniem van: BI-RADS, BI-RADS-classificatie

Breath-hold-techniek

Het inhouden van de adem tijdens de bestraling. Door de adem tijdens de bestraling 15 tot 30 seconden in te houden, ontstaat er meer ruimte tussen het hart en de borst(wand). Zo is er zo min mogelijk schade aan het hart.

BSC

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.
Synoniem van: Best supportive care, Supportive care

Buikvocht

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.
Synoniem van: Ascites, Waterbuik

Cachexie

Heel erge vermagering. Meestal komt dat door een ernstige ziekte, zoals kanker.

CaD

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: Calci chew, Calciumcarbonaat, Calecalciferol

Calci chew

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: CaD, Calciumcarbonaat, Calecalciferol

Calcificaties

Kleine hoopjes kalk in de borst. Die zijn vaak op een mammografie goed te zien. Bij 4 op de 5 mensen zijn kalkspatjes goedaardig.
Synoniem van: Kalkspatjes

Calciumcarbonaat

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: CaD, Calci chew, Calecalciferol

Calecalciferol

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: CaD, Calci chew, Calciumcarbonaat

Carcinoma in situ

Een groepje kwaadaardige cellen dat nog geen kanker is, maar dat wel kan worden. Als de cellen doorgroeien in omliggend weefsel is het kanker.
Synoniem van: CIS

Carcinoma mammae

Een kwaadaardige tumor in de borst.
Synoniem van: Mammacarcinoom, Borstkanker

Carcinoom

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Kwaadaardig gezwel, Maligne neoplasma, Maligniteit

Cardiotoxiciteit

Een medicijn of behandeling is cardiotoxisch als er kans is dat het hart er schade door oploopt.

CDK4/6-remmer

Een medicijn waardoor de kankercel stopt met groeien en delen. Het is een medicijn voor vrouwen met uitgezaaide, hormoongevoelige borstkanker.

Celproliferatie

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, KI67, MIB1, Proliferatiemarker

Chemo

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.
Synoniem van: Chemotherapie, CTx

Chemotherapie

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.
Synoniem van: Chemo, CTx

Chirurgische marge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.
Synoniem van: Resectiemarge, Tumorvrije marge

CIS

Een groepje kwaadaardige cellen dat nog geen kanker is, maar dat wel kan worden. Als de cellen doorgroeien in omliggend weefsel is het kanker.
Synoniem van: Carcinoma in situ

Clip

Een klemmetje. De chirurg kan het klemmetje plaatsen op de plek waar eerst de tumor zat. Zo weet de radiotherapeut precies waar de bestraling moet komen.
Synoniem van: Operatieclip

Complicaties

Een ongewenste klacht die ontstaat door de behandeling.

Computertomografie

Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.
Synoniem van: CT-scan

Contralateraal

Aan de andere, tegengestelde, kant.

CT-scan

Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.
Synoniem van: Computertomografie

CTx

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.
Synoniem van: Chemotherapie, Chemo

Cutane invasie

De tumor in de borst groeit door tot in de huid.

DCIS

DCIS wordt vaak een voorstadium van borstkanker genoemd. Er zijn onrustige, afwijkende cellen in de melkbuisjes van de borst. Deze cellen groeien nog niet door de wand van de melkbuisjes heen. Maar doen ze dat wel, dan wordt het kanker. Daarom wordt DCIS vaak behandeld.
Synoniem van: Ductaal carcinoma in situ, Ductaal mammacarcinoom in situ

DD

Een lijstje van mogelijke diagnoses, aan de hand van enkele onderzoeken. De arts doet hierna nog meer onderzoek om een definitieve diagnose te stellen.
Synoniem van: Differentiaaldiagnose, Differentiële diagnose

Dens borstklierweefsel

De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dicht borstklierweefsel, Dense borsten, Vol borstklierweefsel

Dense borsten

De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dicht borstklierweefsel, Dens borstklierweefsel, Vol borstklierweefsel

Dermatitis

Ontsteking van de huid.

Desoxyribonucleïnezuur

Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.
Synoniem van: DNA

Dicht borstklierweefsel

De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dens borstklierweefsel, Dense borsten, Vol borstklierweefsel

Differentiaaldiagnose

Een lijstje van mogelijke diagnoses, aan de hand van enkele onderzoeken. De arts doet hierna nog meer onderzoek om een definitieve diagnose te stellen.
Synoniem van: DD, Differentiële diagnose

Differentiatiegraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Gradering, Histologische differentiatiegraad, Tumorgraad

Differentiële diagnose

Een lijstje van mogelijke diagnoses, aan de hand van enkele onderzoeken. De arts doet hierna nog meer onderzoek om een definitieve diagnose te stellen.
Synoniem van: Differentiaaldiagnose, DD

Diffuus

Verspreid. Zonder een duidelijke grens.

DNA

Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.
Synoniem van: Desoxyribonucleïnezuur

Doelgebied

De plek in het lichaam waar de behandeling op gericht is. Bijvoorbeeld waar de bestraling moet komen.

Doelgerichte therapie

Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.
Synoniem van: Targeted therapy

Ductaal carcinoma in situ

DCIS wordt vaak een voorstadium van borstkanker genoemd. Er zijn onrustige, afwijkende cellen in de melkbuisjes van de borst. Deze cellen groeien nog niet door de wand van de melkbuisjes heen. Maar doen ze dat wel, dan wordt het kanker. Daarom wordt DCIS vaak behandeld.
Synoniem van: DCIS, Ductaal mammacarcinoom in situ

Ductaal carcinoom

NST staat voor: het niet-speciale type. Deze vorm van borstkanker ontstaat in de melkgangen. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Invasief carcinoom NST

Ductaal mammacarcinoom in situ

DCIS wordt vaak een voorstadium van borstkanker genoemd. Er zijn onrustige, afwijkende cellen in de melkbuisjes van de borst. Deze cellen groeien nog niet door de wand van de melkbuisjes heen. Maar doen ze dat wel, dan wordt het kanker. Daarom wordt DCIS vaak behandeld.
Synoniem van: DCIS, Ductaal carcinoma in situ

Dysplasie

Cellen die er niet uitzien als normale cellen. Het kan een voorstadium van kanker zijn.

Echogeniciteit

De radioloog gebruikt deze term bij een echografie. Het gaat om het aantal geluidsgolven die terugkaatsen bij de echo. Echogeniciteit geeft aan of er iets mis is met een orgaan of weefsel.

EF

De ejectiefractie geeft aan hoe goed je hart knijpt.
Synoniem van: Ejectiefractie

Ejectiefractie

De ejectiefractie geeft aan hoe goed je hart knijpt.
Synoniem van: EF

Electieve bestraling

Uit voorzorg bestralen. Het doel is voorkomen dat er een tumor ontstaat. Of dat de tumor terugkomt.

Elektrolyt

Een mineraal in het lichaam. Zoals natrium, kalium of calcium.

EMVI

De tumor groeit in een bloedvat.
Synoniem van: Extramurale vasculaire invasie

ER

Een vrouwelijk hormoon. Bij een vorm van borstkanker groeien kankercellen door dit hormoon. Deze vorm heet hormoongevoelige (ER+) borstkanker.
Synoniem van: Oestrogeen, Oestradiol

Expectatief beleid

De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Waakzaam wachten, Wait and see, Watchful waiting

Extramurale vasculaire invasie

De tumor groeit in een bloedvat.
Synoniem van: EMVI

Familieanamnese

Verhaal van patiënt over de ziektegeschiedenis van de familie. Bijvoorbeeld of er kanker in de familie voorkomt.

Fascie

Vlies dat om of tussen spieren zit. Het vlies is gemaakt van bindweefsel.

FDG

Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.
Synoniem van: Fluorodeoxyglucose

FDG-avide

Bij een PET-scan gebruikt de arts een contrastvloeistof, zoals FDG. Als een tumor deze vloeistof opneemt, is de tumor te zien op de scan. De arts noemt zo’n tumor FDG-avide. Avide betekent letterlijk gulzig of hongerig.

Fibroadenoom van de borst

Een goedaardige tumor in het bindweefsel van de borst.
Synoniem van: Bindweefselknobbel

Fluorodeoxyglucose

Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.
Synoniem van: FDG

Fotonen

Fotonen zijn energiebundels. Het gaat dan om licht of magnetische straling. Als iemand bestraling krijgt, is dat bijna altijd met fotonen.

G8-score

Getal dat iets zegt over hoe fit een oudere patiënt is. De arts of verpleegkundige stelt de patiënt dan 8 vragen.

Gedeeltelijk

Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.
Synoniem van: Partieel

Gemodificeerde radicale mastectomie

Bij deze operatie haalt de arts niet alleen de hele borst weg. Maar ook de lymfeklieren in de oksel (een okselkliertoilet).
Synoniem van: GRM

Genexpressie

Een gen is een stukje erfelijk materiaal. In alle cellen van het lichaam zitten dezelfde genen. Maar niet alle genen zijn actief in alle cellen. Als een gen actief is, heet dat expressie.

Genexpressietest

Een genprofieltest voorspelt het risico op uitzaaiingen van borstkanker. Door de test weet de arts of chemotherapie na de operatie nodig is. Voorbeelden van een genprofieltest zijn MammaPrint en Oncotype DX.
Synoniem van: Genprofieltest

Genprofieltest

Een genprofieltest voorspelt het risico op uitzaaiingen van borstkanker. Door de test weet de arts of chemotherapie na de operatie nodig is. Voorbeelden van een genprofieltest zijn MammaPrint en Oncotype DX.
Synoniem van: Genexpressietest

Goed gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.
Synoniem van: Graad 1, Laaggradig

Graad 1

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.
Synoniem van: Goed gedifferentieerd, Laaggradig

Graad 2

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 2 lijken de kankercellen minder op gezonde cellen. Ze groeien sneller.
Synoniem van: Matig gedifferentieerd

Graad 3

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Hooggradig, Slecht gedifferentieerd, Weinig gedifferentieerd

Gradering

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Differentiatiegraad, Histologische differentiatiegraad, Tumorgraad

GRM

Bij deze operatie haalt de arts niet alleen de hele borst weg. Maar ook de lymfeklieren in de oksel (een okselkliertoilet).
Synoniem van: Gemodificeerde radicale mastectomie

Hamartoom

Een goedaardige tumor. Het is geen kanker.

Hematogene metastasering

Uitzaaiing van kanker via de bloedvaten. Zo komt de kanker in andere organen van het lichaam terecht. Hematogeen betekent: via het bloed.

HER2-positieve borstkanker

HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale borstcellen regelt. Bij HER2-positieve borstkanker zit er veel HER2 op de kankercellen. Daardoor krijgen de kankercellen veel signalen om te groeien en te delen.

Herstadiëring

Als de artsen opnieuw bepalen in welk stadium de ziekte is.

Histologische differentiatiegraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Differentiatiegraad, Gradering, Tumorgraad

Hooggradig

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Graad 3, Slecht gedifferentieerd, Weinig gedifferentieerd

Hormoongevoelige borstkanker

Hormoongevoelige borstkanker betekent dat de borstkanker groeit door de vrouwelijke hormonen oestrogeen (ER) en progesteron (PR).

Hormoongevoeligheid

Hormoongevoeligheid wordt aangegeven door een percentage. Dit percentage geeft aan hoe zeer de kankercellen in de borst groeien door de hormonen oestrogeen en progesteron.

Hormoonresistent

Bij een behandeling met hormoontherapie kunnen de medicijnen na een tijdje niet meer goed werken. Dan is de kanker resistent geworden voor het medicijn.

Hyperpigmentatie

Te veel pigment in de huid. De huid ziet er donkerder uit dan normaal.

Hypervasculair

Er zitten veel bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor.

Hypofractionering

De patiënt krijgt minder vaak bestraling. De hoeveelheid bestraling per keer is dan iets hoger.

Hypovasculair

Er zitten weinig bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor

I125-marker

Dit is een klein, metalen staafje. Soms is de afwijking in de borst niet goed te voelen. De radioloog plaatst het staafje dan in de borst op de plek van de afwijking. Dit staafje zendt een heel kleine hoeveelheid straling uit (onschadelijk voor de gezondheid). De chirurg kan dit staafje met straling tijdens een operatie opzoeken en weet zo precies waar de tumor zit.
Synoniem van: Jodiummarker, Jodiumzaadjes

Immunohistochemie

Onderzoek om te zien of er bepaalde eiwitten zitten in of op de tumorcellen. De arts bekijkt het weefsel onder de microscoop.

Inflammatoire borstkanker

Inflammatoir betekent ontstoken. Deze kanker ziet eruit als een ontsteking in de borst. Het is een agressieve, zeldzame vorm van borstkanker.
Synoniem van: Mastitis carcinomatosa, Ontstekingsborstkanker

Inframammaire huidplooi

De grens tussen de onderkant van de borst en de borstkas.

Ingroei

Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.
Synoniem van: Invasief

Intra-operatieve radiotherapie

Eenmalige bestraling tijdens de operatie. De bestraling is direct op de plek waar de kanker zat.
Synoniem van: IORT

Intramammaire lymfeklier

Dit is een lymfeklier die in het borstklierweefsel ligt. Deze lymfeklier kan zichtbaar zijn op de foto's en scans.

Intramusculair

In de spier.

Intratumorale lymfocyten

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.
Synoniem van: Lymfocytaire respons

Intraveneus contrast

Tijdens de scan krijgt de patiënt contrastvloeistof. Dat gebeurt via een bloedvat.

Intraveneuze toediening

Medicijnen of vocht komen via een bloedvat in het lichaam.

Invasiediepte

Invasiediepte zegt iets over hoe diep de tumor in het weefsel groeit.

Invasief

Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.
Synoniem van: Ingroei

Invasief carcinoom NST

NST staat voor: het niet-speciale type. Deze vorm van borstkanker ontstaat in de melkgangen. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Ductaal carcinoom

Invasief lobulair carcinoom

Vorm van borstkanker die is ontstaan in de melkklieren. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Lobulair carcinoom, Lobulair mammacarcinoom

IORT

Eenmalige bestraling tijdens de operatie. De bestraling is direct op de plek waar de kanker zat.
Synoniem van: Intra-operatieve radiotherapie

Irradicale resectie

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.
Synoniem van: R2-resectie, Snijvlak niet vrij

Jodiummarker

Dit is een klein, metalen staafje. Soms is de afwijking in de borst niet goed te voelen. De radioloog plaatst het staafje dan in de borst op de plek van de afwijking. Dit staafje zendt een heel kleine hoeveelheid straling uit (onschadelijk voor de gezondheid). De chirurg kan dit staafje met straling tijdens een operatie opzoeken en weet zo precies waar de tumor zit.
Synoniem van: Jodiumzaadjes, I125-marker

Jodiumzaadjes

Dit is een klein, metalen staafje. Soms is de afwijking in de borst niet goed te voelen. De radioloog plaatst het staafje dan in de borst op de plek van de afwijking. Dit staafje zendt een heel kleine hoeveelheid straling uit (onschadelijk voor de gezondheid). De chirurg kan dit staafje met straling tijdens een operatie opzoeken en weet zo precies waar de tumor zit.
Synoniem van: Jodiummarker, I125-marker

Kalkspatjes

Kleine hoopjes kalk in de borst. Die zijn vaak op een mammografie goed te zien. Bij 4 op de 5 mensen zijn kalkspatjes goedaardig.
Synoniem van: Calcificaties

Kanker

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Carcinoom, Kwaadaardig gezwel, Maligne neoplasma, Maligniteit

Karnofsky-score

Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.
Synoniem van: KPS

KI67

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, Celproliferatie, MIB1, Proliferatiemarker

Klierstations

Gebied in het lichaam waar veel lymfeklieren bij elkaar liggen. Bijvoorbeeld in de oksels, in de hals, bij het borstbeen, laag in de buik of bij de bovenbenen.

Klieven

Doorsnijden.

KPS

Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.
Synoniem van: Karnofsky-score

Kwaadaardig gezwel

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Carcinoom, Maligne neoplasma, Maligniteit

Kwadrant

De vier delen van een orgaan, als je een orgaan in vier delen zou verdelen. Met het kwadrant zegt de arts in welk deel van het orgaan de tumor zit.

Laaggradig

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.
Synoniem van: Graad 1, Goed gedifferentieerd

Lateraal

Aan de buitenkant of zijkant.

Laterale klieren

Lymfeklieren die aan de buitenkant of zijkant liggen.

Laterale uitloper

Borstweefsel aan de bovenste buitenkant van de borst (richting de oksel).

LCIS

Onrustige en afwijkende cellen in de melkklieren van de borst. Door LCIS is de kans op borstkanker groter.
Synoniem van: Lobulair carcinoma in situ, Lobulaire mammacarcinomen in situ

Lengterichting

In de lengte.
Synoniem van: Longitudinaal

Levermetastasectomie

Een operatie waarbij de arts uitzaaiingen in de lever verwijdert.

Lichaamsslagader

Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.
Synoniem van: Aorta

Lobulair carcinoma in situ

Onrustige en afwijkende cellen in de melkklieren van de borst. Door LCIS is de kans op borstkanker groter.
Synoniem van: LCIS, Lobulaire mammacarcinomen in situ

Lobulair carcinoom

Vorm van borstkanker die is ontstaan in de melkklieren. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Invasief lobulair carcinoom, Lobulair mammacarcinoom

Lobulaire mammacarcinomen in situ

Onrustige en afwijkende cellen in de melkklieren van de borst. Door LCIS is de kans op borstkanker groter.
Synoniem van: LCIS, Lobulair carcinoma in situ

Lobulair mammacarcinoom

Vorm van borstkanker die is ontstaan in de melkklieren. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Invasief lobulair carcinoom, Lobulair carcinoom

Locoregionaal

Op de plek van de tumor of om de tumor heen.

Locoregionaal recidief

De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.
Synoniem van: Lokaal recidief

Lokaal

Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.
Synoniem van: Plaatselijk

Lokaal recidief

De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.
Synoniem van: Locoregionaal recidief

Lokaal voortgeschreden

De tumor groeit, soms ook in organen die dicht bij de tumor liggen.

Longembolie

Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.
Synoniem van: Afsluiting van een longslagader

Longfoto

Een röntgenfoto van de longen.
Synoniem van: Thoraxfoto

Longitudinaal

In de lengte.
Synoniem van: Lengterichting

Longknobbeltje

Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.
Synoniem van: Pulmonale noduli

Longnoduli

Knobbeltjes in de longen. Het kunnen uitzaaiing zijn van kanker, maar dat hoeft niet. Het kunnen bijvoorbeeld ook littekens zijn van een eerdere ontsteking.

Lumpectomie

Bij deze operatie haalt de arts de tumor uit de borst weg, maar de rest van het borstklierweefsel blijft behouden.
Synoniem van: Borstbesparende operatie, Borstsparende operatie

Lymfangio-invasieve groei

De tumor groeit door in een bloedvat of een lymfevat. Invasie betekent binnendringen.

Lymfklier-geïsoleerde tumorcellen

Er zitten een paar kankercellen in een lymfeklier.

Lymfocytaire respons

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.
Synoniem van: Intratumorale lymfocyten

Lymfoedeem

Het vocht in de lymfevaten kan niet meer wegstromen. Zo ontstaat een zwelling of bult. Bijvoorbeeld in een arm of been.

Lymfogeen

Lymfogeen betekent dat iets via de lymfevaten gaat. Bijvoorbeeld als kanker via de lymfevaten uitzaait.

Lymfovasculaire invasie

Er zitten kankercellen in het bloed of in de lymfe.

Macrometastase

Een grote uitzaaiing, groter dan 2 millimeter. De arts kan de uitzaaiing met het blote oog zien.

Macroscopisch

Groot genoeg om met het blote oog te kunnen zien.

Maligne neoplasma

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Carcinoom, Kwaadaardig gezwel, Maligniteit

Maligniteit

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Carcinoom, Kwaadaardig gezwel, Maligne neoplasma

Mamma

Latijns woord voor borst.
Synoniem van: Borst

Mammacarcinoom

Een kwaadaardige tumor in de borst.
Synoniem van: Borstkanker, Carcinoma mammae

Mammacareverpleegkundige

Verpleegkundige die gespecialiseerd is in borstkankerzorg.

Mammacentrum

Een afdeling in het ziekenhuis voor de behandeling van borstkanker en andere aandoeningen van de borst.
Synoniem van: Mammapoli

Mammapoli

Een afdeling in het ziekenhuis voor de behandeling van borstkanker en andere aandoeningen van de borst.
Synoniem van: Mammacentrum

Mammografie

Een röntgenfoto van de borst.
Synoniem van: Borstfoto, Mammogram

Mammogram

Een röntgenfoto van de borst.
Synoniem van: Mammografie, Borstfoto

MARI-klier

Een lymfeklier met uitzaaiingen waarin de radioloog een jodiummarker  heeft geplaatst.

MARI-procedure

Een lymfeklier met uitzaaiingen heeft een jodiummarker gekregen en is bij de operatie op te sporen en te verwijderen door de chirurg.

Mastectomie

Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel met een operatie weggehaald. Soms kan de huid van de borst en/of de tepel gespaard blijven.
Synoniem van: Borstamputatie, Ablatio mammae

Mastitis carcinomatosa

Inflammatoir betekent ontstoken. Deze kanker ziet eruit als een ontsteking in de borst. Het is een agressieve, zeldzame vorm van borstkanker.
Synoniem van: Inflammatoire borstkanker, Ontstekingsborstkanker

Matig gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 2 lijken de kankercellen minder op gezonde cellen. Ze groeien sneller.
Synoniem van: Graad 2

MDO

Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.
Synoniem van: Multidisciplinair overleg

Mediaal

Dichtbij het midden. Bijvoorbeeld het midden van een orgaan.

Mediastinum

De ruimte achter het borstbeen, tussen de beide longen. In deze ruimte liggen onder andere het hart, de luchtpijp, de slokdarm, de aorta.

Metabole activiteit

Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.
Synoniem van: Accumulatie

Metabool syndroom

Combinatie van problemen met de stofwisseling: overgewicht, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol en te veel vet in het bloed.

Metachrone metastasen

Een uitzaaiing die de arts pas later ontdekt, na de diagnose.

Metastasectomie

Een operatie waarbij de arts de uitzaaiingen verwijdert.

MIB1

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, Celproliferatie, KI67, Proliferatiemarker

Micrometastase

Kleine uitzaaiing van kanker. De uitzaaiing is alleen te zien onder de microscoop.

Microscoop

Een apparaat dat dingen vergroot. Zo worden kleine dingen zichtbaar. Bijvoorbeeld de cellen in het lichaam.

Minimaal invasief

Een onderzoek of behandeling waar de patiënt zo min mogelijk last van heeft. En waarbij er zo min mogelijk gezond weefsel wordt beschadigt.

Moleculaire pathologie

De arts onderzoekt het DNA van de cellen of het weefsel dat is weggehaald. Zo kan de arts afwijkingen opsporen.

Morbus Paget

Er zitten tumorcellen in de huid, in of rondom de tepel. Deze aandoening komt niet vaak voor.
Synoniem van: Ziekte van Paget van de tepel, Tepelkanker

MRI-scan

Onderzoek om foto's te maken van de binnenkant van het lichaam. Op de foto's ziet de arts de organen en weefsels heel precies. En tumoren en uitzaaiingen als die er zijn. De arts bekijkt de foto's op een beeldscherm. Het scan-apparaat bestaat uit een tunnel en werkt met magneten.

Multidisciplinair overleg

Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.
Synoniem van: MDO

Multifocaal

Op meer plekken. Bijvoorbeeld de kanker zit op meer dan 1 plek. Multi betekent meerdere.

Neuropathie

Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.
Synoniem van: Zenuwschade

Niet-invasief

Als iets niet in het lichaam doordringt. Bij een niet-invasieve tumor zaait de kanker niet uit en dringt de tumor niet door in andere weefsels.

Non-mass enhancement

Een plek in de borst die op de MRI-scan 'aangekleurd' is. Het kan een teken kan zijn van borstkanker of een voorstadium van borstkanker.

Oestradiol

Een vrouwelijk hormoon. Bij een vorm van borstkanker groeien kankercellen door dit hormoon. Deze vorm heet hormoongevoelige (ER+) borstkanker.
Synoniem van: Oestrogeen, ER

Oestrogeen

Een vrouwelijk hormoon. Bij een vorm van borstkanker groeien kankercellen door dit hormoon. Deze vorm heet hormoongevoelige (ER+) borstkanker.
Synoniem van: ER, Oestradiol

OKD

Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselkliertoilet, Okselklierverwijdering, Okselklierdissectie

Okselklier

Een lymfeklier in de oksel.
Synoniem van: Axillaire klier

Okselklierdissectie

Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselkliertoilet, Okselklierverwijdering, OKD

Okselkliertoilet

Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselklierverwijdering, OKD, Okselklierdissectie

Okselklierverwijdering

Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselkliertoilet, OKD, Okselklierdissectie

Okseltop

De lymfeklier in de oksel die het hoogst zit. De topklier zit meestal dicht bij het sleutelbeen.
Synoniem van: Topklier

Oligo-uitzaaiingen

Oligo betekent weinig. Bij 1 tot 3 uitzaaiingen noemen artsen het oligo-uitzaaiingen.

Ontstekingsborstkanker

Inflammatoir betekent ontstoken. Deze kanker ziet eruit als een ontsteking in de borst. Het is een agressieve, zeldzame vorm van borstkanker.
Synoniem van: Inflammatoire borstkanker, Mastitis carcinomatosa

Operatieclip

Een klemmetje. De chirurg kan het klemmetje plaatsen op de plek waar eerst de tumor zat. Zo weet de radiotherapeut precies waar de bestraling moet komen.
Synoniem van: Clip

Orale mucositis

Ontsteking van het slijmvlies van de mond. Bijvoorbeeld door chemotherapie of bestraling. Oraal betekent mond.

Ossaal

In de botten.

PA-bewezen

De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.
Synoniem van: Pathologisch bewezen

Palliatief

Palliatief betekent letterlijk verzachtend. Dan kan iemand niet meer beter worden. Met een palliatieve behandeling wil de arts de klachten verminderen en de ziekte remmen.

Palliatieve zorg

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden.

Partieel

Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.
Synoniem van: Gedeeltelijk

Partiële borstbestraling

Dit is bestraling van een deel van de borst. Alleen het deel waar de tumor zit of zat, krijgt bestraling.

Partiële respons

Na de behandeling is de ziekte voor een deel weg, maar niet helemaal.

Pathologisch bewezen

De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.
Synoniem van: PA-bewezen

Pathologische aankleuring

Op een scan van de tumor ziet de arts een afwijking die er anders uitziet dan de rest van het weefsel.

Pectoralis major

De grote spier achter de borsten.

Penetrantie

Kans dat iemand met een erfelijke aanleg de ziekte echt krijgt. Bij een erfelijke aanleg met een penetrantie van 50% krijgt de helft van de mensen de ziekte.

Percutaan

Door de huid heen.

Periareolair

Rondom de tepelhof.

Perimenopauzaal

Overgangsjaren. De jaren waarin de vrouw in de overgang is en de menstruatie stopt.

Perimenopauzaal bij diagnose

De vrouw is in de overgang op het moment van de diagnose.

PET-CT-scan

Een PET-scan en een CT-scan ineen. Vaak is het een onderzoek naar kanker of uitzaaiingen. Voor de scan wordt een radioactieve stof ingespoten. Waar het stofje op de scan te zien is, zit mogelijk kanker.

Phyllodestumor

Phyllodestumor is een zeldzame tumor in het bindweefsel van de borst. Deze tumor is meestal goedaardig.

Plaatselijk

Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.
Synoniem van: Lokaal

PMPS

Hevige pijn in het geopereerde gebied, na de borstsparende operatie of na de borstamputatie. De pijn kan ontstaan door beschadiging van de zenuwen in de borst.
Synoniem van: Postmastectomie-pijnsyndroom

Polygenic risk score

Getal dat iets zegt over de kans om een ziekte te krijgen door een erfelijke aanleg. Het gaat om ziektes die met meerdere genen te maken hebben, zoals diabetes of bepaalde vormen van borstkanker.
Synoniem van: PRS

Poortwachterklier

Het bot onderaan de wervelkolom: het heiligbeen. Het is een vergroeiing van een aantal wervels, die samen een bot vormen.
Synoniem van: Schildwachtklier, Sentinel node

Postmastectomie-pijnsyndroom

Hevige pijn in het geopereerde gebied, na de borstsparende operatie of na de borstamputatie. De pijn kan ontstaan door beschadiging van de zenuwen in de borst.
Synoniem van: PMPS

Postmenopauzaal

De periode na de overgang. De postmenopauze begint een jaar na de laatste menstruatie.

Postmenopauzaal bij diagnose

De vrouw is al in de overgang geweest als ze de diagnose krijgt.

Premenopauzaal bij diagnose

De vrouw is nog niet in de overgang als ze de diagnose krijgt.

Progesteron

Een vrouwelijk hormoon. Kankercellen in de borst kunnen groeien door dit hormoon.

Proliferatie

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Celproliferatie, KI67, MIB1, Proliferatiemarker

Proliferatiemarker

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, Celproliferatie, KI67, MIB1

Protonenbestraling

Behandeling van kanker door bestraling met protonen. Met protonentherapie kan de arts de tumor heel gericht bestralen. Daardoor is de kans op bijwerkingen kleiner.
Synoniem van: Protonentherapie

Protonentherapie

Behandeling van kanker door bestraling met protonen. Met protonentherapie kan de arts de tumor heel gericht bestralen. Daardoor is de kans op bijwerkingen kleiner.
Synoniem van: Protonenbestraling

Proximaal

Dichter bij het midden van het lichaam. Bijvoorbeeld: ‘De schouder ligt proximaal van de hand’ betekent: de schouder ligt dichter bij het midden van het lichaam dan de hand.

PRS

Getal dat iets zegt over de kans om een ziekte te krijgen door een erfelijke aanleg. Het gaat om ziektes die met meerdere genen te maken hebben, zoals diabetes of bepaalde vormen van borstkanker.
Synoniem van: Polygenic risk score

PTNM

TNM zegt iets over het stadium en de ernst van de kanker. T gaat over de grootte van de tumor, N gaat over uitzaaiingen in de lymfeklieren, M gaat over uitzaaiingen op een andere plek in het lichaam. De ‘p’ betekent dat de patholoog de TNM-score geeft na onderzoek van het weefsel.

Pulmonale noduli

Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.
Synoniem van: Longknobbeltje

R0-resectie

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.
Synoniem van: Radicale resectie, Snijvlak vrij

R1-resectie

R1 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R1 zitten er kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dat is alleen te zien onder een microscoop. Dan zijn niet alle kankercellen uit het lichaam verwijderd.

R2-resectie

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.
Synoniem van: Irradicale resectie, Snijvlak niet vrij

Radiatie-geïnduceerd

Een bijwerking of klacht door de bestraling.

Radiatiemastitis

Een ontsteking van de borst door de bestraling.

Radiatieschade

Schade aan het lichaam door de bestraling.
Synoniem van: Bestralingsschade

Radicale resectie

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.
Synoniem van: R0-resectie, Snijvlak vrij

Radiotherapie

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Bestraling, RT, RTx

Reactie

Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.
Synoniem van: Respons

Reactief

Reactie van weefsel. Bijvoorbeeld: de huid wordt rood na een muggensteek.

Regressie

Bij regressie wordt de ziekte minder. Bijvoorbeeld: de tumor wordt kleiner of de klachten verdwijnen.

Regressiegraad

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.
Synoniem van: TRG, Tumor regression grade

Remissie

De ziekte is voorbij of de patiënt heeft er tijdelijk minder last van.

Representatief

De arts haalt een stukje van de tumor weg voor onderzoek. Als de rest van de tumor op dit stukje lijkt, is het stukje representatief.

Resectiemarge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.
Synoniem van: Chirurgische marge, Tumorvrije marge

Respons

Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.
Synoniem van: Reactie

Responsbeoordeling

De arts bekijkt of de behandeling werkt.
Synoniem van: Responsevaluatie

Responsevaluatie

De arts bekijkt of de behandeling werkt.
Synoniem van: Responsbeoordeling

Revisie

Opnieuw kijken naar de resultaten van een onderzoek.

Risico-organen

Bij bestraling krijgen organen die in de buurt van de tumor liggen ook straling. Door de bestraling kan schade ontstaan. Daarom heten het de risico-organen.

Roesje

Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.
Synoniem van: Sedatie

RT

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Bestraling, Radiotherapie, RTx

RTx

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Bestraling, Radiotherapie, RT

Schildwachtklier

Het bot onderaan de wervelkolom: het heiligbeen. Het is een vergroeiing van een aantal wervels, die samen een bot vormen.
Synoniem van: Poortwachterklier, Sentinel node

Schildwachtklierprocedure

Operatie waarbij de arts de schildwachtklier verwijdert, om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. Zo ontdekt de arts uitzaaiingen zo vroeg mogelijk.
Synoniem van: Sentinel node biopsy, SNB

Second opinion

Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.
Synoniem van: Tweede mening

Sedatie

Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.
Synoniem van: Roesje

Sentinel node

Het bot onderaan de wervelkolom: het heiligbeen. Het is een vergroeiing van een aantal wervels, die samen een bot vormen.
Synoniem van: Schildwachtklier, Poortwachterklier

Sentinel node biopsy

Operatie waarbij de arts de schildwachtklier verwijdert, om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. Zo ontdekt de arts uitzaaiingen zo vroeg mogelijk.
Synoniem van: Schildwachtklierprocedure, SNB

Sequentiële boost

Boost-bestraling is een extra dosis bestraling op een klein gebied. Bij een sequentiële boost krijgt eerst het hele gebied een aantal keren bestraling. Daarna volgen er een aantal boost-bestralingen op het gebied dat de hogere dosis straling nodig heeft.

SIB

Boost-bestraling is een extra dosis straling op een klein gebied. Bij 'simultaneous integrated boost' gebeurt de boost-bestraling tegelijk met de bestraling van het gehele gebied. Het boost-gebied krijgt iedere dag een iets hogere dosis dan de rest van het weefsel.
Synoniem van: Simultaneous integrated boost, Simultane boost

Simultane boost

Boost-bestraling is een extra dosis straling op een klein gebied. Bij 'simultaneous integrated boost' gebeurt de boost-bestraling tegelijk met de bestraling van het gehele gebied. Het boost-gebied krijgt iedere dag een iets hogere dosis dan de rest van het weefsel.
Synoniem van: Simultaneous integrated boost, SIB

Simultaneous integrated boost

Boost-bestraling is een extra dosis straling op een klein gebied. Bij 'simultaneous integrated boost' gebeurt de boost-bestraling tegelijk met de bestraling van het gehele gebied. Het boost-gebied krijgt iedere dag een iets hogere dosis dan de rest van het weefsel.
Synoniem van: SIB, Simultane boost

Slecht gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Graad 3, Hooggradig, Weinig gedifferentieerd

SNB

Operatie waarbij de arts de schildwachtklier verwijdert, om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. Zo ontdekt de arts uitzaaiingen zo vroeg mogelijk.
Synoniem van: Schildwachtklierprocedure, Sentinel node biopsy

Snijvlak niet vrij

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.
Synoniem van: R2-resectie, Irradicale resectie

Snijvlak vrij

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.
Synoniem van: R0-resectie, Radicale resectie

Spierpijn

Pijn aan de spieren.

Status na

Beschrijving van wat er in het verleden is gebeurd met de gezondheid. Bijvoorbeeld ‘status na longontsteking’ betekent dat iemand in het verleden een longontsteking heeft gehad.

Stereotactische bestraling

Een precieze manier van bestralen. Het is een hoge dosis bestraling precies op de plek van de kanker of uitzaaiing.

Stroma

Bindweefsel dat zorgt voor stevigheid van een orgaan.

Subpectoraal

Onder de grote borstspier.

Supportive care

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.
Synoniem van: Best supportive care, BSC

Surdosage

Een extra dosis bestraling op een klein gebied.
Synoniem van: Boostbestraling, Bestralingsboost

Suspect

Iets ziet er anders uit dan normaal. De arts kan denken dat het kanker is, maar het kan ook iets anders zijn.

Synchrone metastasen

Uitzaaiingen van kanker die er al zijn als de patiënt de diagnose krijgt.

Tamoxifen

Een vorm van anti-hormoontherapie. Tamoxifen is een nep-hormoon. Het voorkomt dat de echte hormonen oestrogeen en progesteron bij de kankercellen kunnen komen.

Targeted therapy

Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.
Synoniem van: Doelgerichte therapie

Tepelinvasie

De borstkanker groeit door tot in de tepel.

Tepelkanker

Er zitten tumorcellen in de huid, in of rondom de tepel. Deze aandoening komt niet vaak voor.
Synoniem van: Ziekte van Paget van de tepel, Morbus Paget

Thoraxfoto

Een röntgenfoto van de longen.
Synoniem van: Longfoto

Thoraxwand

Wand van de borstkas. De wand bestaat uit de ribben, spieren, het borstbeen en de wervels.

Topklier

De lymfeklier in de oksel die het hoogst zit. De topklier zit meestal dicht bij het sleutelbeen.
Synoniem van: Okseltop

Toxiciteit

Schadelijke of giftige bijwerking van een medicijn of behandeling.

Tracer

Radioactieve vloeistof die kankercellen zichtbaar maakt. Bijvoorbeeld bij een PET-CT-scan.

TRG

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.
Synoniem van: Regressiegraad, Tumor regression grade

Triple-negatieve borstkanker

Een agressieve vorm van borstkanker. De tumor is 3 keer negatief: hij groeit niet onder invloed van oestrogeen (1), niet onder invloed van progesteron (2) en is niet HER2-positief (3).

Trombo-embolische complicaties

Een bloedprop blokkeert een bloedvat. Daardoor ontstaan problemen.

Trombocytopenie

Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.
Synoniem van: Trombopenie

Trombopenie

Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.
Synoniem van: Trombocytopenie

Trombose

Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.
Synoniem van: Vaatafsluiting

Tromboseprofylaxe

Medicijn om te voorkomen dat er bloedstolsels ontstaan. Een bloedstolsel kan een bloedvat verstoppen. Dan heeft iemand trombose.

Tumorgraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Differentiatiegraad, Gradering, Histologische differentiatiegraad

Tumor regression grade

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.
Synoniem van: Regressiegraad, TRG

Tumorvrije marge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.
Synoniem van: Resectiemarge, Chirurgische marge

Tweede mening

Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.
Synoniem van: Second opinion

Unifocaal

Iets zit op 1 plek. Bijvoorbeeld: de kanker zit op 1 plek.

Vaatafsluiting

Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.
Synoniem van: Trombose

Verwijde ductus

Dit is een melkbuisje in de borst dat wijder is dan de andere melkbuisjes. Er kan een echo of MRI nodig zijn.
Synoniem van: Verwijde melkgang

Verwijde melkgang

Dit is een melkbuisje in de borst dat wijder is dan de andere melkbuisjes. Er kan een echo of MRI nodig zijn.
Synoniem van: Verwijde ductus

Vochtretentie

Het lichaam houdt te veel vocht vast.

Vol borstklierweefsel

De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dicht borstklierweefsel, Dens borstklierweefsel, Dense borsten

Voorgeschiedenis

De geschiedenis van de patiënt. Vooral welke ziektes iemand heeft gehad.

Waakzaam wachten

De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Expectatief beleid, Wait and see, Watchful waiting

Wait and see

De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Expectatief beleid, Waakzaam wachten, Watchful waiting

Watchful waiting

De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Expectatief beleid, Waakzaam wachten, Wait and see

Waterbuik

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.
Synoniem van: Ascites, Buikvocht

Weinig gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Graad 3, Hooggradig, Slecht gedifferentieerd

Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.
Synoniem van: WGBO

WGBO

Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.
Synoniem van: Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

WHO performance status

Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.
Synoniem van: WHO PS

WHO PS

Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.
Synoniem van: WHO performance status

YcTNM

Een score die iets zegt over het stadium van de kanker ná een voorbehandeling (vaak chemotherapie), maar vóór de operatie.

Zenuwschade

Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.
Synoniem van: Neuropathie

Ziektegeschiedenis

De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.
Synoniem van: Anamnese

Ziekte van Paget van de tepel

Er zitten tumorcellen in de huid, in of rondom de tepel. Deze aandoening komt niet vaak voor.
Synoniem van: Morbus Paget, Tepelkanker

Ziektevrije overleving

Schatting van het aantal jaren dat een patiënt zal leven zonder dat de ziekte terugkomt.

Gebruik woordenboek door zorgverleners en ziekenhuizen

Dit woordenboek is voor iedereen vrij te gebruiken. Dus ook voor zorgverleners en ziekenhuizen. Ook is het mogelijk om het woordenboek automatisch in het elektronisch patiëntendossier (EPD) te tonen. Heeft u als zorgverlener hier interesse in? Neem dan contact op met kanker.nl.

Feedback op het woordenboek

Heb je suggesties voor aanvullingen op het woordenboek? Laat het ons weten! Dan kan via het feedbackformulier onderaan deze pagina, of via dit gesprek over het woordenboek in de gespreksgroep borstkanker. Samen maken we het woordenboek zo compleet mogelijk.

Colofon

Met medewerking van:

Logo BVN

Borstkankervereniging Nederland

Patiëntenorganisatie

Website

Logo NABON

Werkgroep Voorlichting, Nationaal Borstkanker Overleg Nederland (NABON)

Gemaakt door de redactie van kanker.nl

Laatste update: januari 2023