Doel van bestraling

Het doel van de bestraling kan zijn:

• genezing bereiken: curatief
• de ziekte vertragen en/of klachten verminderen: palliatief

Genezende bestraling

Bestraling die genezing als doel heeft, wordt op verschillende manier gegeven:

• alleen behandeling met bestraling: monotherapie
• aanvullend op of voorafgaand aan een operatie: adjuvante of neo-adjuvante behandeling
• in combinatie met chemotherapie: chemoradiatie

Alleen behandeling met bestraling

Als de kans op genezing na bestraling even groot is als na een operatie, kan de arts bestraling adviseren. Bij een operatie wordt ook een deel van het gezonde weefsel rondom de tumor weggesneden. Soms is het zelfs nodig om het hele orgaan te verwijderen waarin de tumor zich bevindt.

Bij bestraling is dat niet nodig, waardoor de kans groter is dat het orgaan na de behandeling zijn functie behoudt. Dit heet ook wel een orgaan-sparende behandeling. Daarbij is soms het risico op complicaties of bijwerkingen bij bestraling kleiner dan bij een operatie.

Ook kan de arts andere redenen hebben om bestraling te adviseren als alternatief voor een operatie. Bijvoorbeeld als de ziekte te ver uitgebreid is voor een operatie of als er een andere ziekte een operatie onmogelijk maakt.

Aanvullend op of voorafgaand aan operatie

Bestraling kan ook een aanvullende behandeling zijn voor of na een operatie. Het is dan een onderdeel van de curatieve behandeling.

Bestraling ná de operatie heet adjuvante bestraling. Deze aanvullende bestraling vernietigt kankercellen die mogelijk zijn achtergebleven en die meestal niet zichtbaar zijn op scans. Zo wordt de kans kleiner dat de tumor terugkomt.

Je kunt ook vóór een operatie bestraling krijgen, eventueel in combinatie met chemotherapie. Het doel hiervan is de tumor kleiner te maken. Een kleinere tumor kan de chirurg makkelijker verwijderen. Een aanvullende behandeling vóór de operatie heet een neo-adjuvante behandeling. Deze behandeling is ook gericht op een beter eindresultaat.

Resultaten van genezende bestraling

Was de tumor voor de bestraling te voelen of te zien? Dan is het resultaat van de bestraling vrij makkelijk te beoordelen:

• de tumor kan door de bestraling kleiner geworden zijn
• de tumor kan zelfs helemaal zijn verdwenen

Soms is het resultaat van de bestraling niet direct te zien. De tumor kan namelijk nog weken tot maanden na de bestraling kleiner worden. Hierdoor kan de bestralingsarts pas na enige tijd beoordelen of de bestraling effect heeft gehad. De arts onderzoekt je daarom pas na enkele weken tot maanden na de bestraling.

Het resultaat van aanvullende bestraling kan de arts niet direct na de behandeling beoordelen, omdat de tumor vaak niet meer zichtbaar of meetbaar was. Dit resultaat is vaak pas na jaren duidelijk, als op de plaats waar de tumor heeft gezeten geen nieuwe tumor is ontstaan.

Palliatieve bestraling

Als de kanker niet meer te genezen is, kun je soms palliatieve bestraling krijgen. Door palliatieve bestraling kan de tumor en/of uitzaaiingen kleiner worden. Het doel hiervan is het verminderen van klachten en verbeteren van de kwaliteit van leven.

Klachten waarbij palliatieve bestraling kan helpen:

• pijn bij uitzaaiingen in de botten
• bloed ophoesten of bloedverlies in de urine of ontlasting
• als de tumor een doorgang blokkeert, bijvoorbeeld in de slokdarm
• als de tumor drukt tegen een zenuw waardoor pijn ontstaat of uitval van een zenuw dreigt. Een voorbeeld hiervan is een uitzaaiing in een wervel die op het ruggenmerg drukt waardoor er een kans is op een (gedeeltelijke) dwarslaesie. Een dwarslaesie is een verlamming.
• bij uitzaaiingen in de hersenen en het uitvallen van hersenfuncties

Je krijgt bestraling op de plek waar de tumor of uitzaaiingen zitten. Vaak krijg je een korte behandeling: 1 of 2 bestralingen, of een korte serie van bijvoorbeeld 5 tot 10 bestralingen in 1 of 2 weken.

Resultaat palliatieve bestraling

De verlichting van klachten door palliatieve bestraling verschilt per patiënt. Sommige mensen hebben direct minder last van de klacht. Maar vaak duurt het een aantal weken voordat de tumor op de bestraling reageert en je verbetering merkt. Soms verergeren de klachten eerst voordat ze minder worden.

Nemen de klachten na de behandeling niet af, ook niet na een paar weken? Neem dan contact op met de bestralingsarts.