Wat is myelodysplastisch syndroom?

Myelodysplastisch syndroom (MDS) is een groep van beenmergziektes waarbij de aanmaak van bloedcellen is verstoord.

MDS kan vrij rustig verlopen, maar kan zich ook ontwikkelen tot een ernstige ziekte die intensief behandeld moet worden.

De vooruitzichten en een mogelijke behandeling hangen af van:

• de leeftijd van de patiënt
• het type MDS
• de aan- of afwezigheid van specifieke chromosoomafwijkingen in de beenmergcellen

Bij MDS worden de bloedcellen niet goed aangemaakt. Het resultaat van deze verstoorde aanmaak zijn misvormde en niet goed uitgerijpte bloedcellen. 

De misvormde, niet goed uitgerijpte bloedcellen kunnen te vroeg sterven in het beenmerg. Hierdoor kunnen de volgende afwijkingen ontstaan:

• Te weinig rode bloedcellen (anemie)
• Te weinig witte bloedcellen (neutropenie)
• Te weinig bloedplaatjes (trombopenie)
• Te weinig rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes (pancytopenie)
• Of een verminderde functie van de bloedcellen. 

Tekort aan rode bloedcellen bij MDS

De meeste patiënten met MDS hebben bij diagnose last van bloedarmoede. De medische term voor bloedarmoede is anemie.

Bloedarmoede betekent dat er te weinig rode bloedcellen in het bloed zitten of dat de rode bloedcellen niet goed werken. Daardoor kan het bloed minder zuurstof vervoeren. Dit kan verschillende klachten veroorzaken, waaronder vermoeidheid, bleekheid en kortademigheid.

In de rode bloedcel zit hemoglobine (Hb). Hemoglobine is nodig om zuurstof te vervoeren vanuit de longen naar alle delen van het lichaam.

Om te bepalen of je bloedarmoede hebt, wordt gekeken naar de waarde van het Hb in het bloed.

• Mannen hebben bloedarmoede als het Hb lager is dan 8,5 mmol/l.
• Vrouwen hebben bloedarmoede als het Hb lager is dan 7,5 mmol/l
• Voor zwangere vrouwen en kinderen gelden andere waarden.

Tekort aan witte bloedcellen bij MDS

Sommige MDS-patiënten krijgen een tekort aan een bepaald type witte bloedcellen (neutrofielen). Dit heet neutropenie. Hierdoor hebben ze een grotere kans op bacteriële infecties en schimmelinfecties, zoals:

• Huidinfecties
• Infecties van de neusholte
• Longinfecties
• Infecties in de urinewegen

Soms ontstaan infecties bij een voldoende aantal neutrofielen. Dit komt omdat de witte bloedcellen bij iemand met MDS minder goed kunnen functioneren dan bij iemand zonder MDS.

Tekort aan bloedplaatjes bij MDS

MDS kan ook een tekort aan bloedplaatjes (trombocyten) veroorzaken. Dit heet trombopenie.

Mensen met abnormale bloedplaatjes of een tekort aan bloedplaatjes kunnen last hebben van blauwe plekken of bloedingen, zelfs als ze zich niet hard stoten. Naarmate het aantal bloedplaatjes afneemt, worden de bloedingen ernstiger.

Bij ongeveer een derde van de patiënten is niet alleen sprake van de aanmaak van afwijkende, niet goed functionerende bloedcellen, maar is er ook iets mis met de voorlopercellen. In het ergste geval kan dit leiden tot acute myeloïde leukemie (AML).

De kans dat MDS acute leukemie wordt, hangt sterk af van het type MDS. Sommige vormen van MDS ontsporen vrijwel nooit. Andere veel vaker.