Na de scan ( een jaar later)

Na de scan ( een jaar later)

Toen was er niets. Een heel jaar niets. Dit jaar op 25 juli 2025 schreef ik: “Ik ga nu  het  nieuwe jaar in. Ik weet niet waarom ik dit zeg”. Maar even later wist ik het. 25 juli 2024 heb ik mijn laatst blog in de website geplaatst. Een uitbundig bericht, want de chemo’s hadden de kanker gestabiliseerd, We proostten en vierden het.

Aan de buitenkant dan, want Innerlijk hield ik mijn adem in. Niet gerust op wat komen ging. We waren  klaar om vijf weken met vakantie te kunnen gaan. Naar Frankrijk. Met onze camper. En jij zou rijden, want ik heb geen rijbewijs. Enkele dagen naar de camping van de (klein)kinderen en een bezoek aan vrienden en dan… door, samen, nog eenmaal eruit.

Het liep anders. Een vriend in onze woonplaats kreeg die week een ernstig ongeluk waarbij hij in coma lag . Wij hadden dit eerder meegemaakt met het zusje van een vriendin en niets in ons wilde nog ver van huis. We bleven  dichterbij, in Friesland. We voelden ons goed in die prachtige rustige provincie. Stilte, de ruimte, het varen, de mensen.  En toen, meteen al die eerste week van augustus, ging het mis. Helemaal mis. 

Je voelde het bij je buik en zei: “Dit zijn niet meer de bijwerkingen. Dit is de ziekte”. En het was de ziekte. En toen die zich in alle heftigheid manifesteerde wist ik wat het betekende als mensen zeggen dat kanker een agressieve ziekte is.

Je werd ingehaald door de ziekte en je schakelde door. Direct. We zochten even onderdak bij je dochter op de boerderij waar je  volop genoot van de (klein)kinderen en de dieren en dan terug naar Haarlem voor een nieuwe scan. De scan kon gelukkig versneld afgenomen worden, want elke kwaliteitsvolle levensdag telde voor jou. Het zou de laatste scan zijn. 

Nog eenmaal spraken we de oncoloog. We zouden haar daarna nooit meer spreken.

Je had het goed gevoeld. De kanker was doorgezet naar je buik. Je conditie was te zwak om voldoende voordeel van een regulier chemotraject te kunnen hebben.

Je kon naar huis . Enkele weken waren je nog gegund om te genieten van je werkplaats de mensen, de gitaristen en je benutte de tijd om zoveel mogelijk mensen en muzikanten met elkaar in verbinding te brengen. Later zag ik in jouw foto-app hoeveel mensen je nog hebt uitgenodigd op je werkplaats. Je wilde leven. Voluit. En hoe korter het leven was dat voor je lag hoe voller jij erin stond.

En dan: zo’n drie weken voor je dood deed het hoog-laag bed samen met de buurtzorg en het palliatieve team  zijn entree. Een goede vriendin gaf je zachte shiatsumassage en ook een verpleegkundige van het antroposofisch gezondheidscentrum gaf je massage waaraan je je helemaal over kon geven.

Je was zo dankbaar voor alle steun om jou heen. Je legde je letterlijk neer bij de nieuwe situatie en door het zorgmatras hield je meer energie over om de mensen te ontmoeten die je nog zo graag zag. De kinderen vroegen zich bezorgd af of ik jou niet tegen jezelf moest beschermen. Maar dat heeft tussen jou en mij nog nooit gewerkt. Er was veel bezoek en je wilde het zo.

Je at niet meer. Zelfs niet de vette zoete drankjes. Je kon de reuk van het eten niet verdragen. De pijn leerden we bestrijden met de meest passende morfinepleisters. De Buurtzorg stemde zorgvuldig af welke zorg jij nodig had en ook mij zagen zij. Er werd huishoudelijke ondersteuning geregeld. Met het palliatieve team leerde we de ascites te temperen door een huis- tuin en keuken-opstelling waarmee het vocht  in jouw buik afgevoerd kon worden.

Ik zette 100 kopjes koffie. Onze vriendin uit Indonesië kwam over en dat was van onschatbare waarde. De mooiste nazomer maakte je mee. En je kon nog naar buiten. Nog eenmaal haalde je alles uit de kast van perfecte Koot en de Bie-imitatie. Nog eenmaal vlamde je behoefte om ‘alles  zelf te willen doen” en stampte je naar boven om de batterijen ‘dan maar zelf’ te halen. Kapot was je daarna. Je dochter kwam en nam veel uit handen. Er werd veel zacht gitaar gespeeld door vrienden, je (klein-)zoon. Odes aan jouw leven, odes aan de vriendschap.

Nog eenmaal was er de ontmoeting met Henk Hofstede, jeugdvriend, aan wie jij je gitaar overhandigde. Henk speelde de “Dutch Mountains” een privé concert voor jou en ontroerd filmde je het vanuit je ziekbed om nooit meer te vergeten.

Nog eenmaal was er je VNU maat Frenk van der Linden, die een interview met je afnam waarvan jij besloot dat het enkel voor kleine kring te beluisteren was omdat je er zoveel intieme zaken in meldde. Een  document waar ik dankbaar voor ben, evenals het interview met Rudy Nicolai over jouw werkplaats en de opname van een gesprek met Marco Mok voor zijn boek over Chinezen in NL. Het is zo fijn nu nog  je stem te kunnen horen.

Je verloor energie.

Je stem werd zachter.

Je werd ontroerd.

De muur hing vol kaarten met persoonlijke berichten. De weerklank van wat je betekend hebt voor al die lieve mensen om je heen was voor jou zo wezelijk,  zo onverwacht en ontroerend. 

Jouw kwaliteit van leven stopte pas toen je merkte dat je de energie niet meer had om tussen de mensen te zijn. Niet meer te kunnen leven tussen al die lieve mensen om je heen. Dat was drie dagen voor je dood.  De dag dat je aangaf dat ik de aanvraag voor euthanasie in gang kon zetten. 

Je had nog een nacht voor jezelf en een gesprek met de voorgangster nodig om je kinderen te kunnen laten komen. Ze waren er al drie weken om je heen. Ze hadden veel ruimte moeten delen met de vele vrienden. Jij bleef vanaf die dag boven in ons bed. Kwam niet meer naar beneden. Nu was er de ruimte voor ‘samen’.  Je kinderen en ik afwisselend bij jou. De nachten en de ochtenden was ik bij jou.  Het waren heel waardevolle en intieme momenten terwijl jij je overgaf en wat komen ging.

De ascites  was onder controle.

De pijn was uiteindelijk te dragen.

Je misselijkheid verdween.

In het donker van de nacht liet je me weten dat dat het gelukkigste moment van de dag was. En ook aan je dochter liet je weten je gelukkig te voelen. 

2 oktober 2024

De laatste zes uren verstreken voor jou tergend langzaam. Steeds opnieuw vroeg je naar de tijd.

Exact om 20:00 uur belden de huisartsen aan. Je was zo opgelucht en dankbaar dat ze precies op tijd waren. Wij, ik en de kinderen, zaten  om jou heen. Dat, waar je eerder zo tegenop zag (dat jullie dan om mij heen staan en ik er zo ziek bij lig), was op dat moment vanzelfsprekend. We spraken de laatste woorden en  jij dankte de artsen voor de goede zorgen. Toen ging je. In de stilte die volgde (de artsen stonden nog aan je bed) sprong de poes op het bed en krulde zich op. Naast jou.