Ik wil niet sterk zijn!
Ik zal vast niet de enige zijn die regelmatig het goedbedoelde: “Wat ben je toch sterk” te horen krijgt. Er zit altijd een goede intentie achter, dat weet ik best. Mensen willen ermee zeggen dat ze het knap vinden dat je elke dag je bed uitkomt. En dat is het eigenlijk ook. Aan de andere kant vind ik dat kracht er weinig mee te maken heeft. Het is niet alsof je denkt: ik ga heel sterk zijn onder deze omstandigheden. Wat heb je nou voor keuze? Je ademt vanzelf wel door, tenzij je actief iets onderneemt om daarmee te stoppen. Dat is voor de meesten te drastisch. Sterker nog: de mogelijkheid om adem te halen wordt alleen maar kostbaarder naarmate je zelf slechter wordt en/of anderen om je heen ziet sterven. Dus je laaft je nog maar eens aan die kostbare zuurstof.
Bij leven horen bepaalde lichamelijke functies die je niet allemaal vanuit je bed kunt doen (tenzij in een ziekenhuis- of terminale setting). Dus sta je maar op. Wast je een keertje, eet wat, drinkt wat, gaat naar de plee. En ach, als de zon schijnt, kun je ook net zo goed eens naar buiten gaan. Opnieuw heeft dit voor mij niets met kracht te maken. Is het sterk om dingen te doen als je herstellend bent van een heftige kankerdiagnose met bijbehorende behandelingen? Of als je rouwt? Of als je palliatief bent en al dan niet behandeld wordt? Het is geen kracht, het is onontkoombaarheid. Wat kun je anders? Wat is het alternatief?
Als ik écht kon kiezen, dan koos ik voor niet sterk zijn. Sterker nog (ha,ha): ik zou kiezen voor niet sterk HOEVEN zijn. Ik wil Roberto terug. Mijn leven terug met hem samen, met Waus, in onze cocon. Niets is zo leuk als toen Roberto er nog was. Toen we samen nog gezond waren. Met hem kon ik de hele wereld aan. Hij was mijn teammaatje, mijn minnaar en mijn man. Ik kon lezen en schrijven met hem. Thuis is voor mij geen plek, thuis was Roberto. Ik ben dakloos in dat opzicht. Zo voelt het echt. Ik wil dus helemaal niet sterk zijn. Het is een gedwongen kracht.
Ik ben ook zo moe, mensen. Zo ontzettend moe. Van steeds maar weer zo mijn best doen. Mezelf de deur uitgooien. Naar een lunch, een museum, een concert, een fietstocht, een wandeling, het strand. Begrijp me niet verkeerd. Ik doe die dingen alleen of met hele lieve mensen. En dat waardeer ik ontzettend. Ik zoek die afleiding zelf op. Waar ik zo moe van word, is dat ik altijd die rouw meezeul. Het verdriet zit zo dicht onder de oppervlakte. Ik hoef maar aan Roberto te denken en mijn keel zit dicht en de tranen springen in mijn ogen. En twee jaar pijn, dat is zo vermoeiend. Ook hier weer: wat is het alternatief? Als ik alleen thuis zit, dan is het nóg minder leuk. Nog verdrietiger. Dus de keuze is: of 100% verdrietig alleen thuis, of iets minder verdrietig op het strand of op de fiets. Lekkere "keuze".
Als je mij in het dagelijks leven meemaakt, merk je niet zo snel dat ik zoveel verdriet heb. Ik maak grapjes, lach, kan blij worden van kleine dingen. Enthousiast praten. Eind juni ging ik een weekje op vakantie met vriendin M. Wij zien elkaar vaak, meestal twee keer per week en dan bellen en appen we ook nog een paar keer tussendoor. Zij heeft me al heel vaak erg verdrietig gezien. Tijdens de vakantie zei ze tegen me: “Ik zie nu pas hoe zwaar het is om 24/7 met die rouw te lopen”. Als eerste reactie schoot mijn ego voor de camera, als in: “ja hallo, ik ben ook gewoon vrolijk hoor en maak grapjes en ben geïnteresseerd in wat je vertelt, dus hoezo is mijn rouw zwaar?” maar toen ik mijn ego “koest” had gemaakt, zag ik wat ze bedoelde. Zij heeft haar eigen leven, ziet mij niet elke dag, ondanks ons frequente contact. Dus heeft ze ook andere afspraken, haar werk, kortom haar eigen leven. En daarin is niet de rouw die ik nog ervaar. Zij heeft adempauze, ruimte om op te laden. Die is er bij mij niet en ook niet als je 24/7 bij mij bent. Laat staan als je 24/7 IN mij bent. Ik vond het zowel een waardevolle erkenning als heel bedroevend. Want ik leef ermee.
Het plaatje boven deze blog kreeg ik van vriend P. Ook hij vertelt me dus dat ik sterk ben, maar dan wel met de proviso dat het de enige mogelijkheid is. Dat er inderdaad geen keuze is. Maar laat ik dat iets afzwakken, want hoewel ik geen keuze heb in de gebeurtenissen, kies ik nog wel dagelijks voor dankbaarheid. Ik ben dankbaar dat ik er nog ben. Ik ben Roberto dankbaar dat hij me heeft laten beloven de behandelingen te ondergaan. Ik ben dankbaar voor de vele lieve mensen in mijn leven die de moed hebben om van mij te houden en tijd met mij te willen doorbrengen. Ik erken dat ik nu dingen meemaak die ik niet zou hebben meegemaakt als Roberto nog zou leven. Ik weet ook dat hij zo graag nog hier zou zijn geweest. Hij was nog lang niet klaar, zag zichzelf met gemak 90 worden. Hij noemde mij trouwens zelf ook een “powervrouw”. Zag mij wel voor zich, na zijn overlijden, een nieuw leven opbouwend. Wie weet gaat hij nog gelijk krijgen. En toch. Toch zou ik willen dat het wat makkelijker was, niet zo moeizaam. Want dat kost zoveel… kracht?
28 reacties
Hoewel ik niet kan voelen wat jij voelt, grijpt het mij bij de keel als ik denk aan later, als mevrouw Zweef achterblijft.
Ergens prijs ik mijzelf gelukkig dat mijn leven afzienbaar is. Ik zou mij geen raad weten zonder mevrouw Zweef.
Kan ik dan toch voelen wat jij voelt?
Als je denkt aan hoe het zou zijn zonder mevrouw Zweef, en het bevliegt je zodat je razend snel weer teruggaat naar dat het gelukkig niet zo is, dan sta je inderdaad aan de rand van hoe het voelt. Zo voelt het echt, en dat is nog maar de rand van het meer, niet het diepste deel...
Lieve Mimpie ,
Dit is zo herkenbaar . Hoeveel keer ik vroeger zei “ik zou het niet overleven als Jo er niet meer zou zijn “ Na hij gestorven was dacht ik zo dikwijls , ik adem verder , ik sta op , ik verzorg mij . En inderdaad we leven verder . Maar overal is de glans er af. Er is afleiding , dat wel .Weet je Mimpie , ik sprak enkele jaren nadat Jo gestorven was , bij Manu Keirse thuis daarover . Die zei me , twee jaar ? Dat is niets bij echte rouw om iemand die je zo graag zag , die je maatje was , je beste vriend . Hij zei, zeven jaar , dan kan het beter worden . Ik vond dat weinig hoopvol , maar bleek waar te zijn .Mimpie , je moet niet sterk zijn . Ween in iemand die je vertrouwd zijn of haar armen . Dat helpt . Veel liefs . Rita .
Ja Manu Keirse, heb ik boek van gelezen en lezing gevolgd laatst. Het is voor rouw nog kort inderdaad, maar voor pijn wel heel lang, hè?
Ook mooi wat hij zegt over dat de hoeveelheid rouw wordt bepaald door de hoeveelheid liefde.
Dank je voor je lieve reactie, liefs, Mirjam
Ja Mirjam , voor pijn heel erg lang .Ik heb het echt wel geprobeerd , maar het lukt me niet .
Is het niet kunnen , of is het niet willen .Of allebei .Mogelijk ben ik te opstandig . Of nog erger . Rancuneus op hierboven .
Zoveel staat er in de weg om verder te kunnen.
Laat het nooit zover komen Mirjam .Enkele maanden voor jo ziek werd hoorde ik thuis het liedje van de Carpenters : end of The word .why is the sun go on shining , why is the sea rush to shore.Don’t the now it’s the end of the world …
ik dacht zo zou het zijn moest Jo er niet meer zijn .
Hij kwam thuis van het werk en ik vlieg al wenend rond zijn hals . Hij vraagt wat is er zoet . ik vertel hem van het lied en hij nam me vast en zei , maar dat gaat niet gebeuren . Ik ben alive and kicking .’’
Ach lieve Rita, dat stemt mij verdrietig. Het einde van jouw wereld... ik stel me soms voor hoe Roberto mij ziet. En hoeveel het hem pijn zou doen als ik mijn kans om te leven niet zou grijpen. Dat helpt wel. Het blijft vermoeiend, dat verandert niet, maar erop uitgaan is wel leven.
Dat hij per se wilde dat ik de behandelingen onderging, zal ook een reden hebben gehad.
Wanneer jij zelf overgaat, en Jo jou weer in zijn armen sluit, zegt hij misschien: Zoet, ik zie u zo graag, en had het fijn gevonden als je jezelf genoeg de moeite waard had gevonden om te leven zonder mij.
Liefs, Mirjam
Dank u Mirjam voor deze woorden . Dat is bemoedigend hoor . Nu tranen in mijn ogen .
liefs .
Rouw kent geen tijd.
En jij hebt geen andere keuze dan door te ademen en te blijven doen.
Het proces gaat merendeel in stilte en alleen.
Roberto hield je vast en koesterde je. Dat wegvallen is pure pijn.
Mooi gezegd, het proces gaat in stilte en alleen. Manu Keirse schrijft ook dat het pijnlijkste deel van de rouw is, wanneer je nog geen woorden hebt.
Liefs, Mirjam
Manu Keirse heeft zo compassievol geschreven vanuit het perspectief van de achterblijver.
Geen woorden voor het pijnlijkste deel van de rouw.
Ik spreek nu even niet over de eenzaamheid en het verdriet .
Maar leven is gewoon veel gemakkelijker met iemand aan je zij . Iemand die je kan steunen ,die je helpt bij beslissingen , op wie je kan terugvallen als je het moeilijk hebt .
Voor mijzelf weet ik , zonder Mevr Willy , dat overleef ik wel , tenminste als die rotkanker zich wat gedeinsd houdt .
Maar Mevr Willy , die alleen zou achterblijven , da's mijn grootste kopzorg . Geen flauw idee hoe daar mee om te gaan
Lieve Willy, daar heb je inderdaad een punt, dat Zweef ook al maakte. Weten dat je met jouw overlijden zulk diep verdriet achterlaat. Dat is keihard, zeker omdat je niemand wil achterlaten...
Liefs, Mirjam
O lieve Mimpie,
Helaas herken ik alles wat je schrijft in je blog. Ik hoef alleen maar de naam Roberto te vervangen door Henk. Hij was de liefde van mijn leven. Bijna 40 jaar waren we samen. Op 4 augustus 2 jaar geleden werd een grote tumor ontdekt. Op 23 september 2021 is hij al overleden. Een half jaar later werd bij mij endeldarmkanker ontdekt en als ‘bijvangst’ uitgezaaide borstkanker. Midden in de heftige rouw moest ik zelf de kankermolen in met operatie, chemo en palliatieve diagnose.
Maar ik ben er nog. Heb mijn humor nooit verloren en hoor ook vaak hoe sterk ik ben. Hoeveel bewondering mensen daarvoor hebben, maar ik heb ook geen keus. Af en toe overvalt het me. Voel ik weer de intense rouw om Henk, de doodsangst en het verdriet om mijn verloren gezondheid. Daar heb ik afgelopen weekend een blog over geschreven. De reacties daarop van familie, vrienden en lotgenoten op dit platform deden me erg goed.
Ik heb de weg uit het dal weer gevonden. Goed dat je deze blog hebt geschreven en zo mooi hebt verwoord waar je doorheen gaat.
Ik wens jou nog veel meer kracht dan je al bezit powervrouw.
liefs, Monique
Lieve Monique, ik ga je blog zeker lezen. De reacties op dit forum zijn inderdaad een warm bad. Ik ben blij voor jou dat jij je weg uit het dal weer hebt gevonden. Voor mij persoonlijk geldt dat ik me vaak beter voel bij herkenning. Iets van gedeelde smart, denk ik.
Dacht jij, toen je zelf ziek werd, niet om een tijd: hoe dan?! Dit kan toch niet waar zijn?!
Liefs, Mirjam
Lieve Mirjam,
Zelf had ik niet de gedachte van: hoe kan dat. Mijn omgeving had dat wel. Waren boos en vonden het niet eerlijk dat ik óók dit nog erbij kreeg. Mijn eerste reactie was wel: ik kan dit er niet bij hebben, ik ben al zo verdrietig!!! Maar ik bleek sterker te zijn dan ik ooit had gedacht. Heb alles van dag tot dag genomen. Nu ik in iets rustiger vaarwater zit qua behandelingen, komt de rouw om Henk weer keihard binnen. Ik laat mijn tranen lekker stromen en prijs me gelukkig met veel lieve schouders en oren om me heen bij wie ik steeds opnieuw mijn emoties mag uiten en verhaal mag vertellen. En inderdaad helpt het enorm dat ik hier op kanker.nl zoveel herkenning vindt. Ik ben/wij zijn niet alleen.
liefs, Monique
Ik voel helemaal met je mee mooi mens.
lieve groet,
Mique
Dank je wel!
Wat heb je toch een mooie manier van schrijven. Je neemt me mee in je gevoel en persoonlijke inkijk in je leven. Het lijkt me vreselijk om jouw rouw te moeten dragen.... Humor relativeert enorm en uiteraard ben je je dierbaren dankbaar dat ze er voor je zijn. Maar jij staat alleen op en gaat alleen naar bed. Ik hoop voor jou dat het gevoel na verloop van tijd minder heftig zal voelen. Heel veel sterkte en liefs, Marianne
Lieve Marianne, dank je wel voor het compliment over mijn schrijfstijl. Mijn ego doet een rondedansje ;-). Je hebt gelijk dat humor relativeert. Ik heb vooral iets met zelfspot en plagerijen. Het klopt wat je zegt over alleen opstaan en alleen naar bed gaan. Ik ga er vanuit dat dit met de tijd minder zou worden, anders zou ik dit allemaal niet doen hoor...
Liefs, Mirjam
Lieve Mimpie
Gelijk bij de eerste zin roep ik hardop in mijn stille woonkamer ,oh ik word zo vreselijk moe van dat zinnetje heb m ook al ontelbare keren moeten aanhoren en ik wil helemaal niet sterk moeten zijn alleen heb ook ik geen keuze .
Wat omschrijf je feilloos hoe rauw aanvoelt ,mijn respect daarvoor ,ik weet de woorden erin niet te vinden .
En bij stukje 3 daar zojn de tranen die voel ik helemaal ,voor mij voelt mijn huis niet langer meer als thuis mn baken me veilige haven is weg .
En wat word een mens doodmoe van rouw altijd met je meezeulen tis er nooit es niet net als verdriet en je best moeten doen ,alleen thuis komen van iets met lieve mensen vakt me zo zwaar dat k er maar mee opgehouden ben .
Jou geliefde Roberto was zeer zeker niet klaar om te gaan net als jij niet klaar wass om hem niet meer om je heen te hebben ,en dat kan ook helemaal niet jullie waren een 2 eenheid en vol liefde voor elkaar .
dikke lieve knuffel liefs hes xxx
Lieve Hes, ik vind het zo erg voor je dat jij nu weet hoe dit voelt. Je hebt mijn blogs altijd gelezen en zo vaak lief gereageerd, wetend dat je ooit in mijn situatie terecht zou komen maar gelukkig nog niet wetend hoe dat zou voelen. En nu wel. ik zou het je zo anders gunnen.
Liefs, Mirjam
Dat is heel lief van je meissie ,maar ik zou ook heel graag willen dat jij en roberto niets van alles wat jullie overkomen is hadden hoeven meemaken en eigenlijk zou ik dat voor iedereen hier wensen ,de werkelijkheid is helaas anders .
Liefs en een dikke knuffel hes 😘😘
Je bent zo sterk... ja, dat zijn van die uitspraken waar je de kriebels van krijgt. Goed bedoeld, o ja. En voor hen die het zeggen ook zeer welgemeend. Zeker wel, want ik denk dat er velen zijn die denken dat ze dat zelf niet (zo) zouden kunnen, onder dezelfde omstandigheden als de jouwe. Maar ja, het heeft inderdaad niks met sterk zijn te maken. Je moet wel. Of niet, dat is ook een keuze. Maar ook weer niet, toch?
En wat is sterk?
Je zwakke momenten ziet bijna niemand, want die hou je veelal voor jezelf. Je maakt er wat van, vult je dagen met ook mooie, bijzondere en speciale dingen en momenten. Die neem je dan mee naar huis. Daar waar je omarmd wordt door de leegte. De intense leegte die zó ontzettend zeer doet dat je het nauwelijks benoemen kunt. De bittere realiteit. Het niet meer kunnen delen, niet meer kunnen beleven, niet meer kunnen léven met diegene die jou boven álles het meest lief is. Roberto.
Soms vind ik mij ook sterk. Want ja, ik dóe het toch maar. Kanker hebben, met (veel te veel) verlies dealen, doorleven. Anders dan jij. Ja. Klopt. Maar toch.
Dus ja, ik vind jou ook sterk. Want ja, jij dóet het toch maar. Maar weet je? Ik heb gewoon heel veel bewondering voor jou! Want ja, jij dóet het toch maar! En dat is retezwaar! Maar waar je Roberto ooit 'kwalijk hebt genomen' (weet de strekking van jouw woorden van toen niet meer precies) dat je hem moest beloven de behandeling aan te gaan, ben je hem er nu dankbaar voor. Ik moest er wel een paar tranen voor drogen... Ik heb bewondering voor jouw moed en doorzettingsvermogen. Voor je twijfel en je kracht. Voor je zelfinzicht en je openheid daarin. Ja, je bent best sterk... xxxxxxx
Veel liefs Hebe
Lieve Hebe,
Je hebt zo gelijk! Je verdriet hebben doe je vooral alleen. Als je bij anderen bent, is er afleiding. Maar die is er niet in je eentje thuis, in bed, aan de eettafel. Je beschrijft precies mijn gevoel, dank je wel daarvoor. Dat voelt als begrip en dat is heel fijn.
Ja, ik ben Roberto inderdaad dankbaar en ik denk dat ik hier nog niet klaar ben. En als ik daar kracht voor nodig heb, nou, dan moet dat maar ;-)
Liefs, Mirjam
Je schrijft zo mooi en raak, ik denk dat we allemaal tijdens het lezen pijn in ons hart krijgen van zoveel verdriet en scheurend rauwe rouw. Ik wil (weer) gaan vertellen over mijn moeder, die nog steeds af en toe verzuipt in die rouw, terwijl het meer dan 40 jaar geleden is dat mijn vader stierf en zij al langer met haar tweede man samenleeft dan ze met mijn vader kon. Ik wil vertellen over alle keren dat ik die rouw meemaakte in mijn werk als overledenenverzorger. Maar daar heb je niets aan, het is zó persoonlijk; verdriet en verlies.
Zelf word ik altijd wat kriegel als mensen spreken over 'verwerken'. Ja, je bent sterk. Maar je hebt een traumatische ervaring mee gemaakt, nee, eigenlijk drie: je bleek kanker te hebben, de liefde van je leven bleek ook kanker te hebben, en hij stierf binnen korte tijd. Dat is drie keer zoveel dan sommige mensen in hun hele leven meemaken.
Die rouw blijft bij je. Het is van jou en van jou alleen. Ik wens en hoop uit de grond van mijn hart met je mee dat de tijd komt dat het iets makkelijker wordt, iets minder moeizaam gaat, iets minder kracht kost. Heel veel sterkte weer, en heel veel liefs! XXX
Lieve Frie, dank je wel wat je zegt over mijn schrijven. Tegelijkertijd is het niet mijn bedoeling om iedereen hier steeds verdrietig te maken, haha. Gelukkig maar dat ik niet meer zoveel blog ;-)
Van mij mag je alles vertellen over jouw (ervaringen) van rouw. Want het is voor iedereen moeilijk. En de herkenbaarheid is vaak toch troostend. Het is ook om die reden dat ik pas de serie Afterlife op Netflix opnieuw heb gekeken. Ik "ben" Tony. Het is verdrietig, ik huil veel, maar voel me ook gezien doordat er iemand is die precies beschrijft wat ik voel en meemaak.
Verwerken klopt inderdaad niet. Iets wat je verwerkt, verdwijnt, en dat is met verlies niet zo. Manu Keirse heeft het dan ook over rouwarbeid. Met vier taken. Ik vind zijn uitleg heel verhelderend. Mooie boeken maar ook lezingen op YouTube die heel helpend zijn, vind ik.
Dank je wel voor je lieve en begripvolle reactie.
Liefs, Mirjam
Hallo Mimpie2021
Met veel belangstelling volg ik jou blogs.
Jij verwoord het heel mooi en ik kan mij daar heel goed in verplaatsen.
Ben mijn vrouw verloren aan eierstokkanker, diagnose werd gesteld in mei 2015 eerst maar aan de chemo maar dat hielp niet ,toen 2x met spoed geopereerd en daarna aan de chemo pillen en dat werkte ook niet. Op 25 december 2017 is ze thuis in slaap gebracht en ze is op 27 december 2017 overleden. Ze heeft gewacht dat de kinderen weer naar hun eigen woning toe gingen en een half uur later was het gebeurd. En 3 jaar na het overlijden van mijn vrouw moest ik mijn kinderen vertellen dat Heit (papa) ook ongeneeslijk ziek is. Heb het daar heel moeilijk mee gehad om dat te vertellen.Gelukkig ben ik erg positief ben van plan om heel oud te worden moet namelijk wel mijn kleinzoon zien opgroeien.
Verder wens ik iedereen veel sterkte liefs Gerard
Lieve Gerard, wat vreselijk voor jou en je kinderen. En natuurlijk ook voor je vrouw. Dat kanker op deze wijze een gezin kan treffen is vreselijk. Je hebt gezien wat de kanker deed bij je vrouw, en nu ben je zelf de klos. Dat is meer dan dubbelop; dat is in het kwadraat.
Dank je voor je compliment over mijn blogs. Ik schrijf vanuit mijn hart.
Natuurlijk blijf jij voor je kleinzoon. Moge hij nog vele jaren van zijn positief ingestelde pake genieten!
Liefs, Mirjam