18. Dit is het dan

Half april 2023

De nachten zijn onrustiger voor mij. De eerste twee nachten nam mijn zoon een deel van de nacht op zich om bij Bas te blijven en hij maakte me dan wakker als hij naar bed ging. Hierdoor kon ik nog even wat goede slaapuren pakken, maar nu vindt hij het niet meer prettig  om alleen te zijn met zijn vader. Hij heeft er ook al over nagedacht dat hij niet bij het overlijden wil zijn, hij wil het laatste beeld van zijn vader houden zoals hij was en niet zoals hij nu is. Ik begrijp het goed, ik wil echt dat hij zijn eigen rouwproces volgt. Mijn andere zoon wil juist overal bij zijn, ook goed. We doen dit allemaal op onze eigen manier, ik ben blij dat we mekaar hierin vrij laten. Ik slaap nu dus op de bank, prima bank hoor, maar ik slaap wel een heel stuk lichter. Luister naar zijn ademhaling, die blijft nog regelmatig en hij ademt ook nog diep in, zijn voeten zijn wel koud maar dat is in deze fase heel normaal. In de loop van de volgende dag zie ik de onrust meer toenemen. Bas zit in de rolstoel, hij wil naar de wc. Maar deze is klein en ik durf hem niet die kleine toiletruimte in te laten gaan. Ik vraag of hij niet op de postoel wil of evt. de urinaal wil gebruiken. De urinaal is goed, maar er komt niks. Ik bel dus gelijk de Technische Thuiszorg met de vraag of ze de bladderscan mee willen nemen. In de terminale fase komt onrust ook heel vaak doordat de blaas zich niet meer voldoende kan ontspannen, de zieke kan niet plassen terwijl de blaas vol zit. Dit geeft lichamelijk ongemak. Gelukkig zijn ze er snel en het is duidelijk, er zit ongeveer 400 cc urine in de blaas die er niet uit kan. Op mijn werk geven we iemand een verblijfskatheter bij een urineretentie van > 300 cc. Bas gaat akkoord maar alleen als ik hem katheteriseer. Een klein uurtje later ligt hij ontspannen te slapen, fijn dat de rust terug is. Ik heb inmiddels een mailtje terug van de endocrinoloog, haar advies is: wanneer hij echt in het allerlaatste stukje van de stervensfase zit, heeft de Hydrocortison geen meerwaarde meer. Ik kan nog niet echt met zekerheid zeggen dat het nu zover is, dus in de avond krijgt hij nogmaals de Hydrocortison via de PICClijn, hij wordt er niet wakker van… hij wordt namelijk helemaal niet meer wakker. Nadat de ontspanning is gekomen nadat hij geen last meer had van de urineretentie, is hij weggezakt in een coma…dat weten we dus pas achteraf. Ik heb er wel vrede mee, alles wat we elkaar wilden zeggen hebben we al gezegd. Die nacht heb ik amper geslapen. Rond een uur of 4 weet ik zeker dat hij aan het laatste stukje is begonnen. Zijn ademhaling wordt oppervlakkiger. Wat ga ik doen? De familie bellen? Ik besluit om 6 uur een berichtje te sturen naar mijn schoonmoeder waarvan ik weet dat ze dan al wakker is, mijn zoon maak ik ook wakker om te vertellen dat het niet lang meer op zich zal laten wachten. Om 7 uur zitten we met z'n allen bij elkaar. We houden ons rustig en zitten om de beurt bij Bas. Ik bel de Technische Thuiszorg om door te geven dat ze niet meer hoeven te komen voor de medicatie. Mijn ouders zijn er om 10 uur. Als we om 12 uur gaan lunchen en ik nog even iets uit de keuken moet pakken, kijk ik even naar Bas en zie dat het elk moment kan gebeuren. Ik vraag of degenen die erbij willen zijn om erbij te komen en binnen 10 minuten blaast Bas zijn laatste adem uit….. We zijn intens verdrietig maar ontzettend dankbaar dat hij zo rustig is ingeslapen.