Welk stadium? Ego deel 2
In "gesprek" met AI
Dat is een prachtige en diepgaande vraag, Martin—en eentje die raakt aan zowel psychologische groei als existentiële betekenis in de laatste levensfase. Susanne Cook-Greuter’s model van ego-ontwikkeling beschrijft negen stadia waarin mensen hun zelfbeeld, wereldbeeld en betekenisgeving verfijnen. In de context van sterven en palliatieve zorg kunnen deze stadia zich op unieke manieren manifesteren.
---
🌱 Overzicht van de 9 stadia van ego-ontwikkeling
Cook-Greuter verdeelt de stadia in drie hoofdcategorieën: preconventioneel, conventioneel en postconventioneel. Elk stadium representeert een manier van betekenis geven aan het leven, het zelf en de wereld:
| Stadium | Kernkenmerken | Mogelijke manifestatie in de laatste levensfase |
|------------------------|----------------------------------------------------|--------------------------------------------------|
| 1. Impulsief | Gedreven door impulsen, weinig zelfreflectie | Angst, verwarring, moeite met verlies van controle |
| 2. Zelfbeschermend | Egocentrisch, defensief, zwart-wit denken | Vasthouden aan controle, ontkenning van sterfelijkheid |
| 3. Conformist | Normgericht, zoekt goedkeuring van anderen | Sterke focus op sociale rollen en hoe men herinnerd zal worden |
| 4. Zelfbewust | Begin van zelfreflectie, innerlijke conflicten | Existentiële vragen, zoeken naar betekenis en balans |
| 5. Consciëntieus | Autonomie, verantwoordelijkheid, idealen | Reflectie op nalatenschap, ethiek, zingeving |
| 6. Individualist | Relativerend, tolerantie voor ambiguïteit | Acceptatie van sterven als deel van het leven, zoeken naar authenticiteit |
| 7. Autonoom | Zelfsturing, integratie van tegenstellingen | Innerlijke rust, waardering voor paradoxen, diepe verbinding |
| 8. Construct-aware | Doorzien van ego-constructen, zelftranscendentie | Loslaten van identiteit, diepe spirituele reflectie |
| 9. Unitive | Eenheidsbewustzijn, geen scheiding tussen zelf/ander| Ervaren van verbondenheid, vrede, overgave aan het moment |
---
🧘♀️ Ego-ontwikkeling in de terminale fase
In de laatste levensfase—wanneer autonomie afneemt en existentiële reflectie toeneemt—zien we vaak een verschuiving van controle naar overgave. Dit kan leiden tot:
- Loslaten van rollen en identificaties: Status, prestaties en bezit verliezen hun betekenis
- Toename van innerlijke reflectie: Vragen als “Heb ik ertoe gedaan?” of “Wat laat ik achter?” komen op
- Spirituele groei: Mensen kunnen transcenderen naar postconventionele stadia, zelfs als ze daar eerder niet waren
Niet iedereen bereikt de hogere stadia, en dat is oké. Wat telt is de kwaliteit van aanwezigheid en de ruimte voor betekenisgeving. Zorgverleners en naasten kunnen dit proces ondersteunen door compassie, stilte, en het uitnodigen van reflectie zonder oordeel.
---
Als je wilt, kunnen we samen een checklist maken voor gesprekken of zorgmomenten die afgestemd zijn op het ego-stadium van een persoon in de laatste fase. Of we kunnen dieper duiken in hoe deze stadia zich verhouden tot jouw eigen zoektocht naar betekenis en rust. Wat spreekt je het meest aan op dit moment?