Passen op de plaats, 27 februari 2016

Ik wil een ander huis. Daarin ben ik de enige in onze huidige, krappe etage-woning op drie hoog. Vijf jaar geleden hadden we een kleine volksverhuizing, van een ander naar dit land, van andere taal naar Nederlands, van andere cultuur naar deze cultuur, van andere school naar nieuwe school. Dat was voorlopig wel genoeg verandering voor mijn kinderen. Zij moesten dan ook het leeuwendeel van die veranderingen dragen. Zeven jaar dáárvoor was er ook al zo’n volksverhuizing geweest, toen van Nederland naar alles anders. Ook toen kwam dit grotendeels op mijn kinderen neer. De aanpassing. De taal leren. De cultuur in zich opnemen en de verschillen integreren in wat ze tot nog toe als normaal hadden gekend. Kortom: de uit Nederland half meegesleurde, half geamputeerde wortels achter zich aanslepen in de hoop dat er ergens ruimte in de aarde zou zijn waar die arme wortels weer in konden, om opnieuw te vergroeien.

Dochter werd destijds zes jaar bij aankomst in Bosnië, zoon was nog geen twee. Dochter moest bijna meteen naar school. Dat was een hele zware dobber. Het kostte haar drie jaar om te wortelen, toen waren we nog vier jaar daar, en toen moest moeder zo nodig weer terug naar Nederland. Zij wilde blijven. Ze had het naar haar zin in Sarajevo. Ze was heel goed op school, had een trouwe schare vriendinnen, en zij bleek qua aard en mentaliteit wonderlijk goed te passen in de Bosnische ambiance. Maar alléén daar blijven ging niet. Ik had, mede door mijn vreemd blijven, niet voldoende innige contacten opgebouwd om haar veilig in andere handen achter te kunnen laten. En baka, haar Bosnische oma, was ondanks haar vitaliteit toch te ziek om deze taak te kunnen volbrengen. Met tranen van woede en verdriet in haar ogen onderging mijn dochter dit bericht.

Tot op heden heb ik de ervaring een totaal van mij verschillende dochter te hebben, wat me keer op keer verwondert, amuseert, frustreert, maar bovenal: ontroert. Het verschil is in Bosnië bekrachtigd, de toon is daar definitief gezet. Die omgeving en omstandigheden hebben haar in die belangrijke jaren van haar jeugd voorgoed veranderd in haarzelf. Voor mijn zoon geldt hetzelfde, alleen dan andersom. Zijn aard en mentaliteit bleken vanaf de dag dat we aankwamen in voormalig Joegoslavië juist zeer af te wijken van de volksaard, waardoor het hem niet lukte zich werkelijk thuis te gaan voelen. Dit onthecht zijn kleeft hem nog steeds aan, hoewel hij zich in de Nederland beter op zijn gemak voelt dan in Bosnië.

Een ander huis dus. Ik vlas al jaren op een eengezinswoning. Geen buren boven en onder, zodat het leven van je buren noodgedwongen meebeleven beperkt blijft tot links en rechts naast je. En dat vind ik nooit zo ingrijpend als in je op moeten nemen wat boven en onder je voelbaar en hoorbaar leeft. Het lijkt zo te zijn dat met elke gewaarwording van leven via geluid of andere trillingen, in een woning met boven- en onderburen, mijn lichaam daarmee onvrijwillig wordt gevuld. Ik moet als het ware mijn eigen weefsel opzij schuiven zodat vreemd weefsel bezit kan nemen van ruimte waar het niet welkom is. Aan leven boven en onder is geen ontsnappen mogelijk: de voeling met de grond onder me wordt geblokkeerd door onderburen, de hemel boven me door bovenburen. Ik heb die vrije kanalen naar hemel en aarde nodig om mij heel te voelen. Om stromen in mij te kunnen laten afvloeien, dan wel toevloeien, en in balans te blijven. Ik wil in een ander huis wonen zoals ik in een ander lichaam wil wonen. Een lichaam zonder kanker.

Voorlopig kan het niet. Afronding van mijn behandeling en de vermoeidheid waar ik me op voor dien te bereiden, dochter die in haar eindexamenjaar zit, zoon in brugklas; we zitten allemaal in overgangen die te veel energie kosten om nog genoeg over te houden voor een verhuizing. Maar hopelijk komt er ook een periode waarin we niet alleen naar een eengezinshuis kunnen vertrekken, maar vooral naar eensgezindheid.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mijn blogs verschijnen ook op mijn site. Bij alle menu-onderdelen (behalve home) rechts te vinden als berichten op: www.lichterik.nl