Behandeling bij primaire tumor onbekend

Bij de behandeling van primaire tumor onbekend zijn 2 groepen te onderscheiden:

1. Mensen bij wie de primaire tumor niet gevonden is, maar waarbij wel een vermoeden bestaat waar de kanker is ontstaan. Deze patiënten behoren tot de categorie ‘behandelbare subgroepen’. 
2. Mensen met een primaire tumor onbekend waarbij na onderzoek geen vermoeden is waar de kanker is ontstaan. Vaak hebben ze uitgebreide uitzaaiingen in meerdere organen.

Bij een primaire tumor onbekend krijgen maar 4 op de 10 mensen een behandeling .

1: Behandeling volgens subgroep

Patiënten die tot een behandelbare subgroep behoren, krijgen behandeling voor de tumorsoort die zij vermoedelijk hebben. Het gaat om ongeveer 20% van de patiënten.

Uitzaaiing in lymfeklier in de hals

Vermoeden van primaire tumor in het hoofd-halsgebied. Patiënten krijgen chirurgie, bestraling of een combinatie van beide.

Uitzaaiing die wijst op primaire tumor in de long

Vermoeden van primaire tumor in de long. Patiënten krijgen behandeling voor kleincellige of niet-kleincellige longkanker, afhankelijk van het celtype.

Uitzaaiing in lymfeklier in de oksel

Vermoeden van primaire tumor in de borst (vooral bij vrouwen). Patiënten krijgen behandeling bij borstkanker.

Uitzaaiingen in buikvlies en verhoogd CA 125

Vermoeden van primaire tumor in de eierstokken. Patiënten krijgen behandeling voor eierstokkanker.

CA 125 is een eiwit dat bij eierstokkanker in grotere hoeveelheden in het bloed kan voorkomen. Het is een daarom een marker voor eierstokkanker.

Uitzaaiingen in de botten en verhoogd PSA

Vermoeden van primaire tumor in de prostaat. Patiënten krijgen behandeling voor prostaatkanker.

PSA staat voor prostaatspecifiek antigeen. Dit is een eiwit dat bij prostaatkanker en grotere hoeveelheden in het bloed voorkomt. Net als CA-125 is het een tumormarker, maar dan voor prostaatkanker.

Uitzaaiingen uit kiemcellen

Vermoeden van primaire tumor in de kiemcellen (vooral bij mannen). Kiemcellen zijn voorlopers van de geslachtscellen: eicellen en spermacellen. Patiënten krijgen behandeling voor zaadbalkanker.

Uitzaaiingen in de lies

Vermoeden van primaire tumor in de vagina, schaamlippen, anus of penis. Uitzaaiingen worden behandeld met een operatie, soms met bestraling.

Bij uitzaaiingen in de lies kan alleen lokale behandeling van deze plek helpen. Behandeling van het gehele lichaam zoals chemotherapie heeft weinig effect. De behandelrichtlijnen voor kanker in de vagina, schaamlip, anus of penis worden bij een uitzaaiing in de lies dan ook niet gevolgd.

Enkele uitzaaiing op een andere plek

De arts heeft niet meteen een vermoeden voor een primaire tumor in een bepaald orgaan. Uitzaaiingen worden behandeld met een operatie en/of bestraling.

2: Behandeling niet volgens subgroep

Ongeveer 80% van de patiënten met een primaire tumor onbekend behoort niet tot een behandelbare subgroep. De vooruitzichten voor deze patiënten zijn slecht, zeker bij uitzaaiingen in meerdere organen.

Chemotherapie

Patiënten die niet tot een behandelbare subgroep behoren, kunnen baat hebben bij chemotherapie.

Bij behandeling met chemotherapie is een goede conditie belangrijk. De chemotherapie heeft namelijk ook invloed op de gezonde cellen. Tijdens een chemokuur moet het lichaam extra hard werken.

Artsen bepalen je conditie aan de hand van een score: de performance status. Het hangt van de performance status af of je fit genoeg bent voor de chemotherapie.
 

• Heb je een goede conditie? Dan kan de arts behandeling met chemotherapie voorstellen. Je krijgt de behandeling bij voorkeur binnen studieverband. Dat wil zeggen dat de chemotherapie onderdeel is van wetenschappelijk onderzoek om de behandeling van primaire tumor onbekend te verbeteren.
• Heb je een minder goede conditie? Dan zal de arts in overleg met je overwegen af te zien van behandeling tegen de kanker. 

Geen verdere behandelingen

Twijfel je aan de zin van (verdere) behandeling? Bespreek dit dan in alle openheid met je arts.

Iedereen heeft het recht om af te zien van (verdere) behandeling. Je arts blijft je uiteraard de noodzakelijke medische zorg en begeleiding geven zodat je ziekte zo draaglijk mogelijk is.

De arts bespreekt je ziektegeschiedenis met een team van gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen. Dit heet een multidisciplinair overleg (MDO). In veel ziekenhuizen in Nederland betrekken de artsen ook specialisten vanuit andere ziekenhuizen bij het multidisciplinaire overleg.