104. Hoe hoog is de prijs van sociale aanpassing?
Ik weet niet waarom deze vraag in mijn hoofd blijft spoken. Misschien komt het door enkele indringende blogs die ik heb gelezen. Of de verhalen van sommige mensen in mijn omgeving die deze vraag in me laat opborrelen. In mijn zoektocht naar antwoorden moet ik eerst helder zien te krijgen wat die sociale aanpassing nou precies inhoudt.
In mijn gedachten vormt zich een beeld van een klein bolletje klei (ja, ik denk in beelden) en dat kleine bolletje verbeeldt het pasgeboren kind. Een volmaakt bolletje met in aanleg alle ingrediƫnten die het mogelijk maken uit te groeien tot volwassenen. Dat bolletje groeit en de vorm die het gaat krijgen wordt voor een deel bepaald door de genetische eigenschappen en voor het andere deel door de omgeving waarin het opgroeit. De omgeving kneedt het bolletje voortdurend in de door hen gewenste vormen met als doel om een volwassen, sociaal aangepast mens af te leveren.
En dan sta je daar als volwassen man of vrouw. De beeldhouwers zijn geslaagd in hun missie en jij voelt je gelukkig met jouw leven en de vorm waarin je gekneed bent. Dan gebeurt er iets ingrijpends in je leven. Je wordt ziek of er gebeurd iets anders waardoor jouw leven volledig op zijn kop staat. Je wilt op sommige momenten schreeuwen, ongeremd huilen, schelden, vloeken, zeuren en misschien wil je zelfs wel stampvoeten. Dat doe je natuurlijk alleen als er niemand om je heen is, als niemand het ziet. Je wilt immers niet dat iemand de barsten in de volmaakt geknede vorm ziet. Je houdt je gevoelens, gedachten en emoties dus diep verborgen in jezelf en uit die bij voorkeur in de sociaal aangepaste vorm.
Vorige week zat ik tegenover een collega wiens leven op zijn zachtst gezegd nogal in puin ligt. Op de enigszins aarzelende vraag van een andere collega hoe het met hem ging antwoordde hij dat hij er het beste van probeerde te maken. De opluchting op het gezicht van de vraagsteller was mij niet ontgaan, de eenzaamheid in de ogen van mijn collega ook niet. Niet veel later kwam ik hem tegen bij het koffieapparaat. Hij stond voor me, met zijn rug naar me toe zijn koffiemok te vullen. Ik keek naar zijn anders zo kaarsrechte rug en mijn blik viel op zijn afhangende schouders. Toen hij zich omdraaide en mij opmerkte probeerde hij tevergeefs zijn gezicht in de plooi te trekken. Ik keek hem aan en vroeg op de man af of hij op dit moment veel pijn had. Eerst las ik verbazing op zijn gezicht, al snel gevolgd door opluchting. Wil je echt weten hoe het met me gaat? Ja, dat wil ik antwoordde ik beslist en nadat ik mijn beker had gevuld doken we onder in een van de lege vergaderruimtes.
Hij vertelde, aanvankelijk in gepaste bewoordingen, hoe het met hem ging, maar naarmate zijn relaas vorderde zag ik steeds grotere barsten in zijn perfect geknede vorm ontstaan. De heftige emoties stroomden ongehinderd uit de kokende vulkaan in zijn binnenste. Ik luisterde en zag ondertussen dat kleine, oorspronkelijke bolletje aarzelend tevoorschijn komen uit de perfect geknede vorm. Ik zag hoe hij leed onder zijn ziekte, maar wat mij het meeste raakte was hoe hij zo ontzettend leed als een gevangene in dat harnas van zijn perfecte vorm.
Onze koffie was koud geworden en ik bood aan om nieuwe koffie voor ons te halen. In de korte tijd dat hij alleen was probeerde hij zo goed als mogelijk was de barsten in zijn perfect geknede vorm te lijmen. Toen we langzaam van onze hete koffie dronken vroeg hij me aarzelend of ik geschrokken was van zijn uitbarsting en of ik hem nu een slapjanus vond omdat hij zichzelf zo had laten gaan. Ik antwoordde naar waarheid dat ik inderdaad geschrokken was. āNiet van jouw uitbarsting, maar veel meer van het besef hoe heftig het allemaal voor jĆ³u moet zijnā. Hij slaakte een zucht van opluchting, alsof hij gevreesd had dat ik hem een aansteller zou vinden. In dit vertrouwen vertelde hij me dat hij zelden sprak over hetgeen hij werkelijk dacht en voelde. Mensen vinden je dan al snel een zeurpiet, een aansteller of voelen zich ongemakkelijk onder zijn geklaag en hebben het gevoel dat ze iets moeten doen om zijn ellende te verlichten, zoals zijn vrouw en kinderen.
āEn daarom houdt jij je mond, slikt alle emoties in en creĆ«ert daardoor een vulkaan in je binnenste die steeds groter wordtā, vatte ik zijn woorden samen. Hij knikte en zat voor een kort moment met zijn mond vol tanden. āWeet jeā, deed ik een poging om de, voor hem ongemakkelijke, stilte te doorbreken: āDat jouw vrouw en jouw kinderen zich daar ongemakkelijk onder voelen en alles willen doen om het voor jou dragelijk te maken, is niet meer dan logisch, zij houden immers van je. Dat is voor beide kanten bijzonder lastig, ongemakkelijk en pijnlijk, maar zolang jullie daar samen over praten en begrip hebben voor de wederzijdse gevoelens, kunnen jullie allemaal leren met deze gevoelens om te gaanā.
De koffie was op, de werkplicht riep en ik stond op om het vertrek te verlaten. Hij vertelde me hoe opgelucht hij zich voelde en bedankte me dat ik echt naar hem had geluisterd en dat ik zijn āzwakte' niet had veroordeeld.
Een paar dagen later las ik het blog van Carolina en sommige reacties daarop deed de vraag opnieuw in me opwellen. Hoe ver gaan we, hoe hoog is de prijs die we moeten betalen om maar vooral in die geknede perfecte sociale vorm te blijven? Misschien moeten wij leren accepteren dat we in sommige situaties helemaal niet zo perfect in vorm zijn. Dat er barsten, scheuren en butsen in die vorm kunnen ontstaan en dat het een volkomen normaal verschijnsel is. Dat het ook een normaal verschijnsel is dat anderen daarvan in verwarring raken, niet weten hoe ze daarmee moeten omgaan en willen wegvluchten voor de ongenuanceerde naakte waarheid.
Ik heb met vallen en opstaan moeten leren dat je door het tonen van je ware gevoelens, je barsten, je scheuren, je butsen, een ander de mogelijkheid geeft om hetzelfde te doen.
Niet iedereen heeft de beschikking over inlevingsvermogen en als dat nooit in hun vorm is gekneed dan hebben zij juist mensen zoals wij nodig die open en eerlijk over hun ware gevoelens kunnen praten, zodat zij het patroon aangereikt krijgen waarmee ze met hun eigen vorm aan de slag kunnen. Een dikke pluim op de hoed van hen die dit kunnen, die dit durven en vooral mĆ³gen van zichzelf want ik ben ervan overtuigd dat zij daarmee zonder het te willen of te beseffen, kneden aan de vorm van de ander. Amen!
24 reacties
Heel mooi doordacht allemaal. Ik ga er verder over denken. Om 'Amen' schoot ik in de lach, het kwam niet over als een preek, tot dat moment.
Bedankt en groeten, Hanneke
Geweldig geschreven Rita. Kom er nog op terug.
In dat bolletje ontwikkeld zich soms ook een goed karakter en empathisch vermogen onder andere, het juiste karakter en een ontwikkeld vermogen tot empathie zijn niet een ieder gegeven, maar in het bezit hiervan worden dat wel mensen mensen.
Sterkte en bedankt
Butsen, scheuren en heftige gebeurtenissen zorgen vaak voor de mooiste en diepste groeispurten in een mensenleven. Het besef dat -rekening houden met -niet altijd aanpassen aan hoeft te zijn maakt dat je steeds minder de prijs wil betalen voor sociaal aanpassen. Open en eerlijk naar mensen luisteren en kijken geeft anderen de mogelijkheid dit ook te doen. Heel goed verwoord Rita. We zijn allen leerlingen en tegelijk leermeesters in onze reis hier op aarde. Bedankt voor het delen en sterkte voor en met je collega.
Je hebt mijn 'betoog' heel treffend samengevat lieve Anne, dank je!
Hi Rita,
Dat bolletje is zo herkenbaar Rita. Ik ben ook zo'n bolletje. Ik heb gemerkt dat in sommige aspecten van mijn lijf wel genezen en en mentaal geheeld ben maar in andere totaal niet. Wat vaak niet begrepen wordt is dat je dus soms je wel heel goed voelt en dingen kunt opbrengen en op ander gebied nog veel problemen en moeite hebt. Ik heb mijn bolletje zo gekneed dat ik die zwakke momenten veel minder laat zien want die worden niet begrepen. Sterker nog ... die werken tegen me en dan mag ik er op de momenten die ik me goed voel en dingen wel kan opbrengen niet meer bij zijn/aan mee doen. Maar tegelijkertijd heb ik ook gemerkt dat als ik dat bolletje ben dat mijn leven dan toch weer makkelijker rolt en loopt. Er gaat ook een kracht van uit dat ik niet altijd volledig rekening hou met de beperkingen en mijn weerstand. Het me herpakken zorgt ook dat ik gaande blijf. Ik heb gemerkt dat de mensen heel dichtbij o.a. mijn gezin en enkele vrienden en lotgenoten beseffen hoeveel inspanning en moed dingen kosten. Die waardering en ondersteuning van die mensen. Die doet me het meest. Daar voel ik me echt gezien als mezelf. Wat heb je weer prachtig je blogvinger op de juiste plek gelegd.
Groetjes,
DorothƩ
Lieve DorothƩ, dank voor je openhartige reactie. Ik snap heel goed dat je niet altijd stil wilt en kunt blijven staan bij je beperkingen. Dat het overschrijden van je grenzen je ook iets positiefs kan opleveren, maar toch heb ik daar persoonlijk heel veel moeite mee als dat min of meer door jouw omgeving wordt opgelegd of gevraagd. Ook ik overschrijdt regelmatig mijn grenzen, maar dat doe ik dan heel bewust en omdat ik daar zelf voor kies. Ik heb dat voor de kankerperiode nooit gekund en het resultaat daarvan was dat ik volledig opgebrand was. Ik heb toen ook ervaren dat mensen om me heen zich niet bewust waren van het feit dat ze onmogelijke eisen aan me stelden. Zij gingen er geheel vanzelfsprekend van uit dat ik mijn eigen grenzen kon bewaken en ik wel aan de bel zou trekken als ik mijn grenzen overschreed. Sinds ik heel duidelijk mijn grenzen aan durf te geven heb ik tot mijn verbazing geconstateerd dat niemand daar moeite mee heeft. Sterker nog, doordat ik daar heel duidelijk in ben geworden, voelen anderen zich minder bezwaard om hetzelfde te doen bij zichzelf. Het mes snijdt in dit geval zeker aan twee kanten. En ja, ik heb ook ervaren dat niet iedereen daar begrip voor kan opbrengen en dat snap ik dan ook wel weer. Dat onbegrip kan ongewild en onbedoeld soms flink pijn doen, maar het heeft bij niet meer het gevolg dat ik mezelf dan maar op welke manier dan ook, geweld aandoe om maar 'normaal' gevonden te worden.
Groetjes terug!
Rita, je bent zelf een voorbeeld waar ik me aan optrek, want jij doet wat je in de laatste alinea van je blog schrijft.
Bij mij is de angst voor niet meer mogen doen ingebakken (of misschien gekneed vanaf de opvoeding) zodat ik het zelf vaak niet eens meer besef dat ik me forceer.
Dank je DorothƩ, maar nog niet zo heel erg lang geleden geloofde ik letterlijk datgene dat er bij mij van jongsafaan was ingeramd. Tot anderen mij de inzichten gaven dat ik er wƩl mocht zijn, dat alles wat ik dacht en voelde er wƩl mocht zijn. Met die inzichten ben ik aan de slag gegaan. Het heeft jaren geduurd voor ik alle ingeramde 'leugens' over mijzelf ontmaskerd had en de nieuw verworven inzichten in mijn zelfbeeld kon kneden. Het inzicht heb je inmiddels en dat biedt een hoopvolle voedingsbodem om de invloed in kracht en omvang te laten groeien. Succes lieverd, je bent het zo waard!
Lieve Rita,
Dank voor dit prachtige, heldere en rake blog! He-le-maal nĆets aan toe te voegen. Je verwoordt de prikkel die ik met mijn verhaal wilde afgeven. Nogmaals heel veel dank daarvoor. Ik vind je een wijs, lief en empatisch mens.
Lieve groet,
Carolina
Lieve Carolina,
Dank voor je compliment, maar die 'wijsheid' wordt vooral gevoed door andere mensen, mensen zoals jij bijvoorbeeld!
Hemeltjelief, dit onderwerp heb je op zoān warme, rake en liefdevolle wijze beschreven dat ik er kippenvel van kreeg. Helemaal gelijk heb je lieve Rita.... juist in die kwetsbare momenten vinden echte ontmoetingen plaats, kun je ziel tegen ziel wrijven. Dank, dank.
lfs, Okkie
Lieve Okkie,
Het raakt me heel diep dat veel mensen, naast hun lichamelijke ellende, hun ware gevoelens, gedachten en emoties over hun toestand zo ver weg stoppen uit angst voor onbegrip uit de omgeving. Alsof dat stukje er niet mag zijn, niet mag bestaan en dat bestrijdt ik ten zeerste want juist dat stukje maakt ons juist mens en niets menselijks behoort vreemd te zijn, vind ik!
Lieve Rita, heel treffend jouw blog. Mooie Overdenkingen voor mij. Dankjewel.
liefs Maria
Prachtig geschreven mooi mens dat je bent.š¤
Liefs Alise ā¤
Dank je Alise, ander mooi mens!
Hoi mooi je schrijft en beschrijft Rita! Herkenbaar tot bijna in detail..... Mooi dat je ruimte neemt dit te vertellen; en zeker dat je deze inzichten in en voor jezelf nog niet zo heel lang geleden verworven hebt aan ons vertelt. Dat geeft de burger moed! Het is nooit te laat bij jezelf te komen voor jezelf! En als er iemand is die je daarbij kan en wil helpen, is dat waardevol en mooi om aan te nemen.
Vanaf mijn 19e wilde ik niet langer zijn zo anderen vond dat ik moest zijn. Achteraf misschien te jong; in ieder geval om dat op eigen houtje te doen. Een (heel erg) verkeerde verkering en daarop volgend huwelijk waren het (dramatische) gevolg. Daarna is het mij in ieder geval wel gelukt. Altijd open geweest in het tonen van alle bochten en barsten. Altijd oog gehad voor elke verborgen traan in mijn omgeving. Zo ontstond een ander mooi gaaf bolletje.... In grote lijnen dan..... Voor de voltooiing waarin ik ook mijzelf Ć©cht belangrijk mag vinden en dus ook mag vragen voor mĆj, krijg ik nu welgemeende hulp. Oneindig dankbaar voor.
lieve Rita.
Ik begrijp wat je bedoelt maar er zijn ook mensen die niet eens de moeite nemen om te vragen hoe het met je gaat en proberen als het even kan jou te mijden.In nood leer je wie je de beste vrienden zijn en dat zijn er in ons geval bitter weinig. 2 hele grote families waarvan 3 interesse tonen en 2 mondjes maat in 9 mnd 2x De ziekte kanker roept bij heel veel mensen angst op dus ze vermijden het.Het verdriet wat je daarvan hebt kost je zoveel energie dat het van mij niet meer hoeft.Ik richt mij tot die groep die wel meeleeft en ga geen kostbare tijd verspillen aan mensen die geen empatisch vermogen bezitten .Jammer dan, zo lost iedereen zijn eigen probleem op .IK ben wie ik ben en durf voor mijn mening uit te komen en het voor anderen op te nemen.Bedankt voor je mooie woorden ik hoop dat andere mensen hier een een keertje bij stil willen staan. Jammer dat alleen mensen met kanker en directe fam dit lezen.De eenzaamheid onder kankerpatienten is heel erg groot .Liefs Fien
Lieve Fien, Het doet mij plaatsvervangend pijn dat jouw familie zo weinig interesse in je toont. Heel goed dat je daar dan ook jouw kostbare energie niet aan verspild. De boodschap die ik hier in dit blog probeer uit te dragen blijft niet beperkt tot deze site. Ik draag deze boodschap al mijn hele leven uit en die betreft niet alleen degene die getroffen zijn door kanker. Ik weet ook dat ik niet in staat ben om heel veel aan de mensheid te veranderen, ik kan hooguit zelf het goede voorbeeld geven.
Lieve Rita,
Bedankt voor je reactie ,als iedereen het zou doen wat zouden we dan in een geweldige wereld leven.Ik ga mij ondanks alles ook wat anders opstellen wie weet zijn de wonderen de wereld nog niet uit.Lieve groet Fien
Tot het einde van het lezen van je blog, kwam het zo met kracht eruit... Ik kan niets anders zeggen dat het zo herkenbaar is... ik voel mij soms nog een onrustige, onzeker bolletje...omdat ik met mijn beperkingen niemand tot last wilt zijn, niet afhankelijk wilt zijn van een ander... Ik heb echt moeten leren om grenzen aan te geven en gevoelens te uiten....dat ik ook belangrijk ben... Maar weet je, ik zal er altijd nog zijn voor een ander, zo is eenmaal mijn karakter, zorgzaam en behulpzaam etc., maar nu met mate, ik doe het zolang het kan en mogelijk is... Ik geef nu mijn grenzen aan.. Ik weet onderhand wat "luisteren naar je lichaam" betekend.. Mijn lichaam gaf toen al aan, dat ik over mijn grenzen ben gegaan...
Ik werd in 2015 plots getroffen door een beroerte, heb daar nog restverschijnselen van... en vervolgens kreeg ik in 2017 weer te maken met kanker...en de late gevolgen... En sinds ik mijn bolletje zelf ben gaan kneden, zoals IK het wilde, ben ik voor vele veranderd... Het komt misschien arrogant over, maar ik durf nu dan ook te zeggen, dat ik trots ben op mezelf...
Eerlijk gezegd, schrijf ik (zoals nu) veel meer mijn gevoel van mij af, dan dat ik het laat zien... maar dat is mijn keuze.. Een hele goede vriend (hij is politieagent) zei ooit tegen mij: "Jou mooie karakter zou nooit veranderen.., maar je kunt wel wat doen aan je gewoontes en je eigenschappen aanpassen.., het zijn notabene jou eigen woorden..." En hij had gelijk !
Echt Rita, je hebt het zo mooi met gevoel eruit "gesmeten" Echt zo geweldig omschreven... dat ik daarop ook zeg "Amen!"
Sterkte! Bedankt voor het delen Xxx
Lieve Cecylia,
Wat heb je ontzettend veel ellende moeten doorstaan. Ik vind het geweldig te lezen dat je aan de slag bent gegaan met je eigen onzekere, onrustige 'bolletje'. Dat getuigd van heel veel moed en even zoveel kracht en daar mag je terecht heel erg trots op zijn! Ik ken je niet, maar jouw foto doet me heel erg denken aan iemand die er helaas niet meer is en die nagenoeg dezelfde karaktereigenschappen bezat die jij bij jezelf omschreven hebt! Wat een wonderlijk toeval toch weer! Dank voor jouw openhartige reactie!
Tjeeje je raakt mij wel hoor met jou reactie... maar lieve Rita ik ben juist jou zo dankbaar en dat meen ik oprecht! Jammer dat jij er niet bij bent met de lunch, want dan had ik je echt een dikke knuffel gegeven š¤
Helaas kan ik deze keer niet van de partij zijn, maar een volgende keer hoop ik alle kanjers in levende lijve te ontmoeten!