Protonentherapie

Protonentherapie of protonenbestraling is een vorm van uitwendige bestraling. De arts gebruikt hiervoor een speciale soort straling met protonen.

Een proton is een onderdeel van een atoom. ‘Gewone’ uitwendige bestraling bestaat uit andere deeltjes: fotonen.

Lees meer over verschillende soorten straling.

Hoe werkt protonentherapie?

Protonentherapie geeft bijna alle straling op een bepaalde diepte af. Voorbij die diepte komt bijna geen straling meer en vóór die diepte zo weinig mogelijk.

De straling komt dus heel precies op 1 plek, waardoor de arts een hoge dosis straling kan geven. Het gezonde weefsel eromheen wordt zoveel mogelijk gespaard.

Bij welke kankersoorten?

De meerwaarde van protonenbestralingen ten opzichte van ‘gewone’ uitwendige bestraling moet bij veel tumorsoorten nog onderzocht worden. Protonentherapie kan van toepassing zijn bij:

Kanker bij kinderen

Kinderen zijn extra gevoelig voor de gevolgen van bestraling. Het kan leiden tot meer bijwerkingen en gevolgen op lange termijn dat bij volwassenen. Daarom is het belangrijk dat bij kinderen de gezonde weefsels zoveel mogelijk worden gespaard. Soms is protonenbestraling dan de beste keus.

De voorlichtingsinformatie op kanker.nl richt zich op volwassenen. Meer informatie over kanker bij kinderen vindt u op de website van VOKK.

Schedelbasistumoren

Schedelbasistumoren zijn een bepaald type hersentumoren. Deze tumoren ontstaan aan de onderzijde van de schedel, vlakbij belangrijke organen die gevoelig voor straling zijn. Met de precisie van protonentherapie kan de arts heel gericht de schedelbasistumor bestralen. Hierdoor komt er mogelijk minder straling in de gezonde organen rondom de schedelbasis.

Oogmelanoom

Oogmelanoom is een vorm van oogkanker. Door protonentherapie kan de arts soms voorkomen dat het oog operatief verwijderd moet worden.

Tumoren in de longen, borst, prostaat en hoofd-halsgebied

Voor tumoren in de longen, borst, prostaat en hoofd-halsgebied is protonentherapie nog geen standaardbehandeling. Mogelijk geeft protonenbestraling bij een deel van de patiënten minder bijwerkingen dan ‘gewone’ uitwendige bestraling.

Als de kans op bijwerkingen groot is, kan de arts voor beide technieken een bestralingsplan maken. Met behulp van computermodellen kan hij de plannen vergelijken en bepalen of de protonentherapie minder bijwerkingen geeft dan ‘gewone’ uitwendige bestraling. Per soort tumor is bepaald hoeveel minder de bijwerkingen moeten zijn om protonentherapie te kunnen krijgen. Kom je voor protonentherapie in aanmerking, dan verwijst de arts je hiervoor door.

Behandelcentra voor protonentherapie

Vanaf 2018 is protonentherapie mogelijk in Nederland. Er zijn 3 centra waar protonentherapie wordt gegeven:
 

• UMC Groningen Protonen Therapie Centrum in Groningen
• Holland Protonen Therapie Centrum in Delft
• Maastro Protonentherapie in Maastricht

Daarnaast kunnen patiënten met een behandelvoorstel voor protonentherapie ook in een protonencentrum in het buitenland terecht. Bijvoorbeeld in Duitsland of Zwitserland.