Woordenboek borstkanker
Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.
Naar colofonEen woord dat je niet kent? Wij leggen het uit.
Ablatio mammae
Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel met een operatie weggehaald. Soms kan de huid van de borst en/of de tepel gespaard blijven.
Synoniem van: Borstamputatie, Mastectomie
Accumulatie
Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.
Synoniem van: Metabole activiteit
Achtergrondaankleuring
Bij een MRI-scan en CT-scan kan contrastmiddel gebruikt worden. Zo zijn de weefsels beter van elkaar te onderscheiden. De kleur van een tumor is duidelijker dan de kleur van het gezonde weefsel. De kleur van het gezonde weefsel heet achtergrondaankleuring.
Adjuvante therapie
Een extra behandeling, meestal na een operatie. Het doel is om kankercellen die niet te zien zijn te doden. Daardoor is de kans op terugkeer van kanker kleiner.
Afsluiting van een longslagader
Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.
Synoniem van: Longembolie
Afwachtend beleid
De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Expectatief beleid, Waakzaam wachten, Wait and see, Watchful waiting
Anamnese
De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.
Synoniem van: Ziektegeschiedenis
Angioinvasie
De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.
Synoniem van: Bloedvatinvasie
Anterieur
Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.
Synoniem van: Anticus
Anticus
Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.
Synoniem van: Anterieur
Antihormonen
Een aromataseremmer is een vorm van anti-hormonale therapie. Het medicijn belemmert dat de tumor door hormonen kan groeien. Het is een medicijn voor vrouwen met hormoongevoelige borstkanker die in de overgang zijn.
Synoniem van: Aromataseremmer
Aorta
Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.
Synoniem van: Lichaamsslagader
Architectuurverstoring
Op de mammografie is te zien dat het weefsel niet overal hetzelfde is. Dit kan optreden na een operatie of bij kanker. De arts haalt bij twijfel weefsel weg en laat dit verder onderzoeken.
Aromataseremmer
Een aromataseremmer is een vorm van anti-hormonale therapie. Het medicijn belemmert dat de tumor door hormonen kan groeien. Het is een medicijn voor vrouwen met hormoongevoelige borstkanker die in de overgang zijn.
Synoniem van: Antihormonen
Artefact
Een onduidelijk beeld. Bijvoorbeeld bij een scan of röntgenfoto. Het laat iets zien dat er in het echt niet is.
Ascites
Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.
Synoniem van: Buikvocht, Waterbuik
Aspecifiek
Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.
Synoniem van: Atypisch
Asymmetrie
Als links en rechts niet hetzelfde zijn. Bijvoorbeeld de linkerarm is sterker dan de rechterarm.
Atypisch
Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.
Synoniem van: Aspecifiek
Axillair
In de oksel
Axillaire klier
Een lymfeklier in de oksel.
Synoniem van: Okselklier
Axillaire lymfadenopathie
Er zijn 1 of meer vergrote lymfeklieren in de oksel te zien. Er is meer onderzoek nodig, bijvoorbeeld een echografie en/of weefselonderzoek.
Axilla level
Axilla betekent oksel. De oksel heeft 3 gebieden (levels) met lymfeklieren. Met axilla level 1, 2 en/of 3 geeft de arts aan in welk gebied van de oksel de lymfeklieren liggen.
Basaal
Aan de basis of op het laagste niveau.
Beiderzijds
Aan beide kanten. Bijvoorbeeld aan allebei de kanten van het lichaam, zowel links als rechts.
Synoniem van: Bilateraal
Bestraling
De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Radiotherapie, RT, RTx
Bestralingsboost
Een extra dosis bestraling op een klein gebied.
Synoniem van: Boostbestraling, Surdosage
Bestralingsschade
Schade aan het lichaam door de bestraling.
Synoniem van: Radiatieschade
Best supportive care
Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.
Synoniem van: BSC, Supportive care
BI-RADS
Er zijn 7 uitslagen met BI-RADS mogelijk. Die lopen van 0 tot en met 6.
Synoniem van: BI-RADS-classificatie, Breast Imaging Reporting and Data System
BI-RADS-classificatie
Er zijn 7 uitslagen met BI-RADS mogelijk. Die lopen van 0 tot en met 6.
Synoniem van: BI-RADS, Breast Imaging Reporting and Data System
BI-RADS 0
De mammografie of een ander beeldvormend onderzoek geeft niet genoeg informatie voor een definitieve uitslag. Er is meer onderzoek nodig. De meeste vrouwen die BI-RADS 0 krijgen, blijken uiteindelijk geen borstkanker te hebben.
BI-RADS 1
De borst ziet er op de foto normaal uit. Er is geen afwijking gevonden.
BI-RADS 2
Er is een goedaardige afwijking gevonden in de borst. Er is geen verder onderzoek nodig.
BI-RADS 3
Er is een afwijking gevonden die heel waarschijnlijk goedaardig is. De arts doet misschien nog een punctie. Of er volgt een controle na 6 maanden met weer een mammografie, scan of echo.
BI-RADS 4
De afwijking kan misschien kanker zijn. Voor een definitieve uitslag is een biopsie nodig.
BI-RADS 5
De gevonden afwijking is zeer waarschijnlijk kwaadaardig (kanker). Voor een definitieve uitslag is een biopsie nodig.
BI-RADS 6
BI-RADS 6 betekent borstkanker.
Bilateraal
Aan beide kanten. Bijvoorbeeld aan allebei de kanten van het lichaam, zowel links als rechts.
Synoniem van: Beiderzijds
Bindweefselknobbel
Een goedaardige tumor in het bindweefsel van de borst.
Synoniem van: Fibroadenoom van de borst
Biopsie
Onderzoek waarbij de arts een klein stukje weefsel weghaalt. Dat stukje weefsel gaat naar het laboratorium voor onderzoek.
Blanco
Leeg of schoon.
Bloedvatinvasie
De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.
Synoniem van: Angioinvasie
Boostbestraling
Een extra dosis bestraling op een klein gebied.
Synoniem van: Bestralingsboost, Surdosage
Borst
Latijns woord voor borst.
Synoniem van: Mamma
Borstamputatie
Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel met een operatie weggehaald. Soms kan de huid van de borst en/of de tepel gespaard blijven.
Synoniem van: Ablatio mammae, Mastectomie
Borstbesparende operatie
Bij deze operatie haalt de arts de tumor uit de borst weg, maar de rest van het borstklierweefsel blijft behouden.
Synoniem van: Borstsparende operatie, Lumpectomie
Borstfoto
Een röntgenfoto van de borst.
Synoniem van: Mammografie, Mammogram
Borstkanker
Een kwaadaardige tumor in de borst.
Synoniem van: Mammacarcinoom, Carcinoma mammae
Borstsparende operatie
Bij deze operatie haalt de arts de tumor uit de borst weg, maar de rest van het borstklierweefsel blijft behouden.
Synoniem van: Borstbesparende operatie, Lumpectomie
Botdichtheidsmeting
Onderzoek naar de hoeveelheid kalk die in de botten zit en of iemand botontkalking heeft. Zo kan de arts zien hoe sterk de botten zijn. Het onderzoek gebeurt met een lage dosis röntgenstraling.
BRCA1-mutatie
Een fout (mutatie) in het DNA. De fout zit in het BRCA-1-gen. Door deze fout is de kans op borstkanker, eierstokkanker en sommige andere kankersoorten groter. Deze fout kan je overerven van een van je ouders.
BRCA2-mutatie
Een fout (mutatie) in het DNA. De fout zit in het BRCA-2-gen. Door deze fout is de kans op borstkanker en sommige andere kankersoorten groter. Deze fout kan je overerven van een van je ouders.
Breast Imaging Reporting and Data System
Er zijn 7 uitslagen met BI-RADS mogelijk. Die lopen van 0 tot en met 6.
Synoniem van: BI-RADS, BI-RADS-classificatie
Breath-hold-techniek
Het inhouden van de adem tijdens de bestraling. Door de adem tijdens de bestraling 15 tot 30 seconden in te houden, ontstaat er meer ruimte tussen het hart en de borst(wand). Zo is er zo min mogelijk schade aan het hart.
BSC
Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.
Synoniem van: Best supportive care, Supportive care
Buikvocht
Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.
Synoniem van: Ascites, Waterbuik
Cachexie
Heel erge vermagering. Meestal komt dat door een ernstige ziekte, zoals kanker.
CaD
Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: Calci chew, Calciumcarbonaat, Calecalciferol
Calci chew
Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: CaD, Calciumcarbonaat, Calecalciferol
Calcificaties
Kleine hoopjes kalk in de borst. Die zijn vaak op een mammografie goed te zien. Bij 4 op de 5 mensen zijn kalkspatjes goedaardig.
Synoniem van: Kalkspatjes
Calciumcarbonaat
Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: CaD, Calci chew, Calecalciferol
Calecalciferol
Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.
Synoniem van: CaD, Calci chew, Calciumcarbonaat
Carcinoma in situ
Een groepje kwaadaardige cellen dat nog geen kanker is, maar dat wel kan worden. Als de cellen doorgroeien in omliggend weefsel is het kanker.
Synoniem van: CIS
Carcinoma mammae
Een kwaadaardige tumor in de borst.
Synoniem van: Mammacarcinoom, Borstkanker
Carcinoom
Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Kwaadaardig gezwel, Maligne neoplasma, Maligniteit
Cardiotoxiciteit
Een medicijn of behandeling is cardiotoxisch als er kans is dat het hart er schade door oploopt.
CDK4/6-remmer
Een medicijn waardoor de kankercel stopt met groeien en delen. Het is een medicijn voor vrouwen met uitgezaaide, hormoongevoelige borstkanker.
Celproliferatie
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, KI67, MIB1, Proliferatiemarker
Chemo
Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.
Synoniem van: Chemotherapie, CTx
Chemotherapie
Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.
Synoniem van: Chemo, CTx
Chirurgische marge
De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.
Synoniem van: Resectiemarge, Tumorvrije marge
CIS
Een groepje kwaadaardige cellen dat nog geen kanker is, maar dat wel kan worden. Als de cellen doorgroeien in omliggend weefsel is het kanker.
Synoniem van: Carcinoma in situ
Clip
Een klemmetje. De chirurg kan het klemmetje plaatsen op de plek waar eerst de tumor zat. Zo weet de radiotherapeut precies waar de bestraling moet komen.
Synoniem van: Operatieclip
Complicaties
Een ongewenste klacht die ontstaat door de behandeling.
Computertomografie
Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.
Synoniem van: CT-scan
Contralateraal
Aan de andere, tegengestelde, kant.
CT-scan
Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.
Synoniem van: Computertomografie
CTx
Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.
Synoniem van: Chemotherapie, Chemo
Cutane invasie
De tumor in de borst groeit door tot in de huid.
DCIS
DCIS wordt vaak een voorstadium van borstkanker genoemd. Er zijn onrustige, afwijkende cellen in de melkbuisjes van de borst. Deze cellen groeien nog niet door de wand van de melkbuisjes heen. Maar doen ze dat wel, dan wordt het kanker. Daarom wordt DCIS vaak behandeld.
Synoniem van: Ductaal carcinoma in situ, Ductaal mammacarcinoom in situ
DD
Een lijstje van mogelijke diagnoses, aan de hand van enkele onderzoeken. De arts doet hierna nog meer onderzoek om een definitieve diagnose te stellen.
Synoniem van: Differentiaaldiagnose, Differentiële diagnose
Dens borstklierweefsel
De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dicht borstklierweefsel, Dense borsten, Vol borstklierweefsel
Dense borsten
De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dicht borstklierweefsel, Dens borstklierweefsel, Vol borstklierweefsel
Dermatitis
Ontsteking van de huid.
Desoxyribonucleïnezuur
Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.
Synoniem van: DNA
Dicht borstklierweefsel
De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dens borstklierweefsel, Dense borsten, Vol borstklierweefsel
Differentiaaldiagnose
Een lijstje van mogelijke diagnoses, aan de hand van enkele onderzoeken. De arts doet hierna nog meer onderzoek om een definitieve diagnose te stellen.
Synoniem van: DD, Differentiële diagnose
Differentiatiegraad
Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Gradering, Histologische differentiatiegraad, Tumorgraad
Differentiële diagnose
Een lijstje van mogelijke diagnoses, aan de hand van enkele onderzoeken. De arts doet hierna nog meer onderzoek om een definitieve diagnose te stellen.
Synoniem van: Differentiaaldiagnose, DD
Diffuus
Verspreid. Zonder een duidelijke grens.
DNA
Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.
Synoniem van: Desoxyribonucleïnezuur
Doelgebied
De plek in het lichaam waar de behandeling op gericht is. Bijvoorbeeld waar de bestraling moet komen.
Doelgerichte therapie
Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.
Synoniem van: Targeted therapy
Ductaal carcinoma in situ
DCIS wordt vaak een voorstadium van borstkanker genoemd. Er zijn onrustige, afwijkende cellen in de melkbuisjes van de borst. Deze cellen groeien nog niet door de wand van de melkbuisjes heen. Maar doen ze dat wel, dan wordt het kanker. Daarom wordt DCIS vaak behandeld.
Synoniem van: DCIS, Ductaal mammacarcinoom in situ
Ductaal carcinoom
NST staat voor: het niet-speciale type. Deze vorm van borstkanker ontstaat in de melkgangen. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Invasief carcinoom NST
Ductaal mammacarcinoom in situ
DCIS wordt vaak een voorstadium van borstkanker genoemd. Er zijn onrustige, afwijkende cellen in de melkbuisjes van de borst. Deze cellen groeien nog niet door de wand van de melkbuisjes heen. Maar doen ze dat wel, dan wordt het kanker. Daarom wordt DCIS vaak behandeld.
Synoniem van: DCIS, Ductaal carcinoma in situ
Dysplasie
Cellen die er niet uitzien als normale cellen. Het kan een voorstadium van kanker zijn.
Echogeniciteit
De radioloog gebruikt deze term bij een echografie. Het gaat om het aantal geluidsgolven die terugkaatsen bij de echo. Echogeniciteit geeft aan of er iets mis is met een orgaan of weefsel.
EF
De ejectiefractie geeft aan hoe goed je hart knijpt.
Synoniem van: Ejectiefractie
Ejectiefractie
De ejectiefractie geeft aan hoe goed je hart knijpt.
Synoniem van: EF
Electieve bestraling
Uit voorzorg bestralen. Het doel is voorkomen dat er een tumor ontstaat. Of dat de tumor terugkomt.
Elektrolyt
Een mineraal in het lichaam. Zoals natrium, kalium of calcium.
EMVI
De tumor groeit in een bloedvat.
Synoniem van: Extramurale vasculaire invasie
ER
Een vrouwelijk hormoon. Bij een vorm van borstkanker groeien kankercellen door dit hormoon. Deze vorm heet hormoongevoelige (ER+) borstkanker.
Synoniem van: Oestrogeen, Oestradiol
Expectatief beleid
De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Waakzaam wachten, Wait and see, Watchful waiting
Extramurale vasculaire invasie
De tumor groeit in een bloedvat.
Synoniem van: EMVI
Familieanamnese
Verhaal van patiënt over de ziektegeschiedenis van de familie. Bijvoorbeeld of er kanker in de familie voorkomt.
Fascie
Vlies dat om of tussen spieren zit. Het vlies is gemaakt van bindweefsel.
FDG
Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.
Synoniem van: Fluorodeoxyglucose
FDG-avide
Bij een PET-scan gebruikt de arts een contrastvloeistof, zoals FDG. Als een tumor deze vloeistof opneemt, is de tumor te zien op de scan. De arts noemt zo’n tumor FDG-avide. Avide betekent letterlijk gulzig of hongerig.
Fibroadenoom van de borst
Een goedaardige tumor in het bindweefsel van de borst.
Synoniem van: Bindweefselknobbel
Fluorodeoxyglucose
Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.
Synoniem van: FDG
Fotonen
Fotonen zijn energiebundels. Het gaat dan om licht of magnetische straling. Als iemand bestraling krijgt, is dat bijna altijd met fotonen.
G8-score
Getal dat iets zegt over hoe fit een oudere patiënt is. De arts of verpleegkundige stelt de patiënt dan 8 vragen.
Gedeeltelijk
Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.
Synoniem van: Partieel
Gemodificeerde radicale mastectomie
Bij deze operatie haalt de arts niet alleen de hele borst weg. Maar ook de lymfeklieren in de oksel (een okselkliertoilet).
Synoniem van: GRM
Genexpressie
Een gen is een stukje erfelijk materiaal. In alle cellen van het lichaam zitten dezelfde genen. Maar niet alle genen zijn actief in alle cellen. Als een gen actief is, heet dat expressie.
Genexpressietest
Een genprofieltest voorspelt het risico op uitzaaiingen van borstkanker. Door de test weet de arts of chemotherapie na de operatie nodig is. Voorbeelden van een genprofieltest zijn MammaPrint en Oncotype DX.
Synoniem van: Genprofieltest
Genprofieltest
Een genprofieltest voorspelt het risico op uitzaaiingen van borstkanker. Door de test weet de arts of chemotherapie na de operatie nodig is. Voorbeelden van een genprofieltest zijn MammaPrint en Oncotype DX.
Synoniem van: Genexpressietest
Goed gedifferentieerd
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.
Synoniem van: Graad 1, Laaggradig
Graad 1
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.
Synoniem van: Goed gedifferentieerd, Laaggradig
Graad 2
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 2 lijken de kankercellen minder op gezonde cellen. Ze groeien sneller.
Synoniem van: Matig gedifferentieerd
Graad 3
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Hooggradig, Slecht gedifferentieerd, Weinig gedifferentieerd
Gradering
Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Differentiatiegraad, Histologische differentiatiegraad, Tumorgraad
GRM
Bij deze operatie haalt de arts niet alleen de hele borst weg. Maar ook de lymfeklieren in de oksel (een okselkliertoilet).
Synoniem van: Gemodificeerde radicale mastectomie
Hamartoom
Een goedaardige tumor. Het is geen kanker.
Hematogene metastasering
Uitzaaiing van kanker via de bloedvaten. Zo komt de kanker in andere organen van het lichaam terecht. Hematogeen betekent: via het bloed.
HER2-positieve borstkanker
HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale borstcellen regelt. Bij HER2-positieve borstkanker zit er veel HER2 op de kankercellen. Daardoor krijgen de kankercellen veel signalen om te groeien en te delen.
Herstadiëring
Als de artsen opnieuw bepalen in welk stadium de ziekte is.
Histologische differentiatiegraad
Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Differentiatiegraad, Gradering, Tumorgraad
Hooggradig
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Graad 3, Slecht gedifferentieerd, Weinig gedifferentieerd
Hormoongevoelige borstkanker
Hormoongevoelige borstkanker betekent dat de borstkanker groeit door de vrouwelijke hormonen oestrogeen (ER) en progesteron (PR).
Hormoongevoeligheid
Hormoongevoeligheid wordt aangegeven door een percentage. Dit percentage geeft aan hoe zeer de kankercellen in de borst groeien door de hormonen oestrogeen en progesteron.
Hormoonresistent
Bij een behandeling met hormoontherapie kunnen de medicijnen na een tijdje niet meer goed werken. Dan is de kanker resistent geworden voor het medicijn.
Hyperpigmentatie
Te veel pigment in de huid. De huid ziet er donkerder uit dan normaal.
Hypervasculair
Er zitten veel bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor.
Hypofractionering
De patiënt krijgt minder vaak bestraling. De hoeveelheid bestraling per keer is dan iets hoger.
Hypovasculair
Er zitten weinig bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor
I125-marker
Dit is een klein, metalen staafje. Soms is de afwijking in de borst niet goed te voelen. De radioloog plaatst het staafje dan in de borst op de plek van de afwijking. Dit staafje zendt een heel kleine hoeveelheid straling uit (onschadelijk voor de gezondheid). De chirurg kan dit staafje met straling tijdens een operatie opzoeken en weet zo precies waar de tumor zit.
Synoniem van: Jodiummarker, Jodiumzaadjes
Immunohistochemie
Onderzoek om te zien of er bepaalde eiwitten zitten in of op de tumorcellen. De arts bekijkt het weefsel onder de microscoop.
Inflammatoire borstkanker
Inflammatoir betekent ontstoken. Deze kanker ziet eruit als een ontsteking in de borst. Het is een agressieve, zeldzame vorm van borstkanker.
Synoniem van: Mastitis carcinomatosa, Ontstekingsborstkanker
Inframammaire huidplooi
De grens tussen de onderkant van de borst en de borstkas.
Ingroei
Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.
Synoniem van: Invasief
Intra-operatieve radiotherapie
Eenmalige bestraling tijdens de operatie. De bestraling is direct op de plek waar de kanker zat.
Synoniem van: IORT
Intramammaire lymfeklier
Dit is een lymfeklier die in het borstklierweefsel ligt. Deze lymfeklier kan zichtbaar zijn op de foto's en scans.
Intramusculair
In de spier.
Intratumorale lymfocyten
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.
Synoniem van: Lymfocytaire respons
Intraveneus contrast
Tijdens de scan krijgt de patiënt contrastvloeistof. Dat gebeurt via een bloedvat.
Intraveneuze toediening
Medicijnen of vocht komen via een bloedvat in het lichaam.
Invasiediepte
Invasiediepte zegt iets over hoe diep de tumor in het weefsel groeit.
Invasief
Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.
Synoniem van: Ingroei
Invasief carcinoom NST
NST staat voor: het niet-speciale type. Deze vorm van borstkanker ontstaat in de melkgangen. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Ductaal carcinoom
Invasief lobulair carcinoom
Vorm van borstkanker die is ontstaan in de melkklieren. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Lobulair carcinoom, Lobulair mammacarcinoom
IORT
Eenmalige bestraling tijdens de operatie. De bestraling is direct op de plek waar de kanker zat.
Synoniem van: Intra-operatieve radiotherapie
Irradicale resectie
R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.
Synoniem van: R2-resectie, Snijvlak niet vrij
Jodiummarker
Dit is een klein, metalen staafje. Soms is de afwijking in de borst niet goed te voelen. De radioloog plaatst het staafje dan in de borst op de plek van de afwijking. Dit staafje zendt een heel kleine hoeveelheid straling uit (onschadelijk voor de gezondheid). De chirurg kan dit staafje met straling tijdens een operatie opzoeken en weet zo precies waar de tumor zit.
Synoniem van: Jodiumzaadjes, I125-marker
Jodiumzaadjes
Dit is een klein, metalen staafje. Soms is de afwijking in de borst niet goed te voelen. De radioloog plaatst het staafje dan in de borst op de plek van de afwijking. Dit staafje zendt een heel kleine hoeveelheid straling uit (onschadelijk voor de gezondheid). De chirurg kan dit staafje met straling tijdens een operatie opzoeken en weet zo precies waar de tumor zit.
Synoniem van: Jodiummarker, I125-marker
Kalkspatjes
Kleine hoopjes kalk in de borst. Die zijn vaak op een mammografie goed te zien. Bij 4 op de 5 mensen zijn kalkspatjes goedaardig.
Synoniem van: Calcificaties
Kanker
Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Carcinoom, Kwaadaardig gezwel, Maligne neoplasma, Maligniteit
Karnofsky-score
Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.
Synoniem van: KPS
KI67
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, Celproliferatie, MIB1, Proliferatiemarker
Klierstations
Gebied in het lichaam waar veel lymfeklieren bij elkaar liggen. Bijvoorbeeld in de oksels, in de hals, bij het borstbeen, laag in de buik of bij de bovenbenen.
Klieven
Doorsnijden.
KPS
Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.
Synoniem van: Karnofsky-score
Kwaadaardig gezwel
Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Carcinoom, Maligne neoplasma, Maligniteit
Kwadrant
De vier delen van een orgaan, als je een orgaan in vier delen zou verdelen. Met het kwadrant zegt de arts in welk deel van het orgaan de tumor zit.
Laaggradig
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.
Synoniem van: Graad 1, Goed gedifferentieerd
Lateraal
Aan de buitenkant of zijkant.
Laterale klieren
Lymfeklieren die aan de buitenkant of zijkant liggen.
Laterale uitloper
Borstweefsel aan de bovenste buitenkant van de borst (richting de oksel).
LCIS
Onrustige en afwijkende cellen in de melkklieren van de borst. Door LCIS is de kans op borstkanker groter.
Synoniem van: Lobulair carcinoma in situ, Lobulaire mammacarcinomen in situ
Lengterichting
In de lengte.
Synoniem van: Longitudinaal
Levermetastasectomie
Een operatie waarbij de arts uitzaaiingen in de lever verwijdert.
Lichaamsslagader
Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.
Synoniem van: Aorta
Lobulair carcinoma in situ
Onrustige en afwijkende cellen in de melkklieren van de borst. Door LCIS is de kans op borstkanker groter.
Synoniem van: LCIS, Lobulaire mammacarcinomen in situ
Lobulair carcinoom
Vorm van borstkanker die is ontstaan in de melkklieren. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Invasief lobulair carcinoom, Lobulair mammacarcinoom
Lobulaire mammacarcinomen in situ
Onrustige en afwijkende cellen in de melkklieren van de borst. Door LCIS is de kans op borstkanker groter.
Synoniem van: LCIS, Lobulair carcinoma in situ
Lobulair mammacarcinoom
Vorm van borstkanker die is ontstaan in de melkklieren. De kanker groeit door in het omliggende borstweefsel.
Synoniem van: Invasief lobulair carcinoom, Lobulair carcinoom
Locoregionaal
Op de plek van de tumor of om de tumor heen.
Locoregionaal recidief
De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.
Synoniem van: Lokaal recidief
Lokaal
Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.
Synoniem van: Plaatselijk
Lokaal recidief
De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.
Synoniem van: Locoregionaal recidief
Lokaal voortgeschreden
De tumor groeit, soms ook in organen die dicht bij de tumor liggen.
Longembolie
Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.
Synoniem van: Afsluiting van een longslagader
Longfoto
Een röntgenfoto van de longen.
Synoniem van: Thoraxfoto
Longitudinaal
In de lengte.
Synoniem van: Lengterichting
Longknobbeltje
Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.
Synoniem van: Pulmonale noduli
Longnoduli
Knobbeltjes in de longen. Het kunnen uitzaaiing zijn van kanker, maar dat hoeft niet. Het kunnen bijvoorbeeld ook littekens zijn van een eerdere ontsteking.
Lumpectomie
Bij deze operatie haalt de arts de tumor uit de borst weg, maar de rest van het borstklierweefsel blijft behouden.
Synoniem van: Borstbesparende operatie, Borstsparende operatie
Lymfangio-invasieve groei
De tumor groeit door in een bloedvat of een lymfevat. Invasie betekent binnendringen.
Lymfklier-geïsoleerde tumorcellen
Er zitten een paar kankercellen in een lymfeklier.
Lymfocytaire respons
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.
Synoniem van: Intratumorale lymfocyten
Lymfoedeem
Het vocht in de lymfevaten kan niet meer wegstromen. Zo ontstaat een zwelling of bult. Bijvoorbeeld in een arm of been.
Lymfogeen
Lymfogeen betekent dat iets via de lymfevaten gaat. Bijvoorbeeld als kanker via de lymfevaten uitzaait.
Lymfovasculaire invasie
Er zitten kankercellen in het bloed of in de lymfe.
Macrometastase
Een grote uitzaaiing, groter dan 2 millimeter. De arts kan de uitzaaiing met het blote oog zien.
Macroscopisch
Groot genoeg om met het blote oog te kunnen zien.
Maligne neoplasma
Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Carcinoom, Kwaadaardig gezwel, Maligniteit
Maligniteit
Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Synoniem van: Kanker, Carcinoom, Kwaadaardig gezwel, Maligne neoplasma
Mamma
Latijns woord voor borst.
Synoniem van: Borst
Mammacarcinoom
Een kwaadaardige tumor in de borst.
Synoniem van: Borstkanker, Carcinoma mammae
Mammacareverpleegkundige
Verpleegkundige die gespecialiseerd is in borstkankerzorg.
Mammacentrum
Een afdeling in het ziekenhuis voor de behandeling van borstkanker en andere aandoeningen van de borst.
Synoniem van: Mammapoli
Mammapoli
Een afdeling in het ziekenhuis voor de behandeling van borstkanker en andere aandoeningen van de borst.
Synoniem van: Mammacentrum
Mammografie
Een röntgenfoto van de borst.
Synoniem van: Borstfoto, Mammogram
Mammogram
Een röntgenfoto van de borst.
Synoniem van: Mammografie, Borstfoto
MARI-klier
Een lymfeklier met uitzaaiingen waarin de radioloog een jodiummarker heeft geplaatst.
MARI-procedure
Een lymfeklier met uitzaaiingen heeft een jodiummarker gekregen en is bij de operatie op te sporen en te verwijderen door de chirurg.
Mastectomie
Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel met een operatie weggehaald. Soms kan de huid van de borst en/of de tepel gespaard blijven.
Synoniem van: Borstamputatie, Ablatio mammae
Mastitis carcinomatosa
Inflammatoir betekent ontstoken. Deze kanker ziet eruit als een ontsteking in de borst. Het is een agressieve, zeldzame vorm van borstkanker.
Synoniem van: Inflammatoire borstkanker, Ontstekingsborstkanker
Matig gedifferentieerd
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 2 lijken de kankercellen minder op gezonde cellen. Ze groeien sneller.
Synoniem van: Graad 2
MDO
Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.
Synoniem van: Multidisciplinair overleg
Mediaal
Dichtbij het midden. Bijvoorbeeld het midden van een orgaan.
Mediastinum
De ruimte achter het borstbeen, tussen de beide longen. In deze ruimte liggen onder andere het hart, de luchtpijp, de slokdarm, de aorta.
Metabole activiteit
Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.
Synoniem van: Accumulatie
Metabool syndroom
Combinatie van problemen met de stofwisseling: overgewicht, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol en te veel vet in het bloed.
Metachrone metastasen
Een uitzaaiing die de arts pas later ontdekt, na de diagnose.
Metastasectomie
Een operatie waarbij de arts de uitzaaiingen verwijdert.
MIB1
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, Celproliferatie, KI67, Proliferatiemarker
Micrometastase
Kleine uitzaaiing van kanker. De uitzaaiing is alleen te zien onder de microscoop.
Microscoop
Een apparaat dat dingen vergroot. Zo worden kleine dingen zichtbaar. Bijvoorbeeld de cellen in het lichaam.
Minimaal invasief
Een onderzoek of behandeling waar de patiënt zo min mogelijk last van heeft. En waarbij er zo min mogelijk gezond weefsel wordt beschadigt.
Moleculaire pathologie
De arts onderzoekt het DNA van de cellen of het weefsel dat is weggehaald. Zo kan de arts afwijkingen opsporen.
Morbus Paget
Er zitten tumorcellen in de huid, in of rondom de tepel. Deze aandoening komt niet vaak voor.
Synoniem van: Ziekte van Paget van de tepel, Tepelkanker
MRI-scan
Onderzoek om foto's te maken van de binnenkant van het lichaam. Op de foto's ziet de arts de organen en weefsels heel precies. En tumoren en uitzaaiingen als die er zijn. De arts bekijkt de foto's op een beeldscherm. Het scan-apparaat bestaat uit een tunnel en werkt met magneten.
Multidisciplinair overleg
Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.
Synoniem van: MDO
Multifocaal
Op meer plekken. Bijvoorbeeld de kanker zit op meer dan 1 plek. Multi betekent meerdere.
Neuropathie
Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.
Synoniem van: Zenuwschade
Niet-invasief
Als iets niet in het lichaam doordringt. Bij een niet-invasieve tumor zaait de kanker niet uit en dringt de tumor niet door in andere weefsels.
Non-mass enhancement
Een plek in de borst die op de MRI-scan 'aangekleurd' is. Het kan een teken kan zijn van borstkanker of een voorstadium van borstkanker.
Oestradiol
Een vrouwelijk hormoon. Bij een vorm van borstkanker groeien kankercellen door dit hormoon. Deze vorm heet hormoongevoelige (ER+) borstkanker.
Synoniem van: Oestrogeen, ER
Oestrogeen
Een vrouwelijk hormoon. Bij een vorm van borstkanker groeien kankercellen door dit hormoon. Deze vorm heet hormoongevoelige (ER+) borstkanker.
Synoniem van: ER, Oestradiol
OKD
Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselkliertoilet, Okselklierverwijdering, Okselklierdissectie
Okselklier
Een lymfeklier in de oksel.
Synoniem van: Axillaire klier
Okselklierdissectie
Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselkliertoilet, Okselklierverwijdering, OKD
Okselkliertoilet
Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselklierverwijdering, OKD, Okselklierdissectie
Okselklierverwijdering
Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg lymfeklieren in de oksel verwijdert. De patholoog onderzoekt of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.
Synoniem van: Okselkliertoilet, OKD, Okselklierdissectie
Okseltop
De lymfeklier in de oksel die het hoogst zit. De topklier zit meestal dicht bij het sleutelbeen.
Synoniem van: Topklier
Oligo-uitzaaiingen
Oligo betekent weinig. Bij 1 tot 3 uitzaaiingen noemen artsen het oligo-uitzaaiingen.
Ontstekingsborstkanker
Inflammatoir betekent ontstoken. Deze kanker ziet eruit als een ontsteking in de borst. Het is een agressieve, zeldzame vorm van borstkanker.
Synoniem van: Inflammatoire borstkanker, Mastitis carcinomatosa
Operatieclip
Een klemmetje. De chirurg kan het klemmetje plaatsen op de plek waar eerst de tumor zat. Zo weet de radiotherapeut precies waar de bestraling moet komen.
Synoniem van: Clip
Orale mucositis
Ontsteking van het slijmvlies van de mond. Bijvoorbeeld door chemotherapie of bestraling. Oraal betekent mond.
Ossaal
In de botten.
PA-bewezen
De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.
Synoniem van: Pathologisch bewezen
Palliatief
Palliatief betekent letterlijk verzachtend. Dan kan iemand niet meer beter worden. Met een palliatieve behandeling wil de arts de klachten verminderen en de ziekte remmen.
Palliatieve zorg
Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden.
Partieel
Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.
Synoniem van: Gedeeltelijk
Partiële borstbestraling
Dit is bestraling van een deel van de borst. Alleen het deel waar de tumor zit of zat, krijgt bestraling.
Partiële respons
Na de behandeling is de ziekte voor een deel weg, maar niet helemaal.
Pathologisch bewezen
De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.
Synoniem van: PA-bewezen
Pathologische aankleuring
Op een scan van de tumor ziet de arts een afwijking die er anders uitziet dan de rest van het weefsel.
Pectoralis major
De grote spier achter de borsten.
Penetrantie
Kans dat iemand met een erfelijke aanleg de ziekte echt krijgt. Bij een erfelijke aanleg met een penetrantie van 50% krijgt de helft van de mensen de ziekte.
Percutaan
Door de huid heen.
Periareolair
Rondom de tepelhof.
Perimenopauzaal
Overgangsjaren. De jaren waarin de vrouw in de overgang is en de menstruatie stopt.
Perimenopauzaal bij diagnose
De vrouw is in de overgang op het moment van de diagnose.
PET-CT-scan
Een PET-scan en een CT-scan ineen. Vaak is het een onderzoek naar kanker of uitzaaiingen. Voor de scan wordt een radioactieve stof ingespoten. Waar het stofje op de scan te zien is, zit mogelijk kanker.
Phyllodestumor
Phyllodestumor is een zeldzame tumor in het bindweefsel van de borst. Deze tumor is meestal goedaardig.
Plaatselijk
Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.
Synoniem van: Lokaal
PMPS
Hevige pijn in het geopereerde gebied, na de borstsparende operatie of na de borstamputatie. De pijn kan ontstaan door beschadiging van de zenuwen in de borst.
Synoniem van: Postmastectomie-pijnsyndroom
Polygenic risk score
Getal dat iets zegt over de kans om een ziekte te krijgen door een erfelijke aanleg. Het gaat om ziektes die met meerdere genen te maken hebben, zoals diabetes of bepaalde vormen van borstkanker.
Synoniem van: PRS
Poortwachterklier
Het bot onderaan de wervelkolom: het heiligbeen. Het is een vergroeiing van een aantal wervels, die samen een bot vormen.
Synoniem van: Schildwachtklier, Sentinel node
Postmastectomie-pijnsyndroom
Hevige pijn in het geopereerde gebied, na de borstsparende operatie of na de borstamputatie. De pijn kan ontstaan door beschadiging van de zenuwen in de borst.
Synoniem van: PMPS
Postmenopauzaal
De periode na de overgang. De postmenopauze begint een jaar na de laatste menstruatie.
Postmenopauzaal bij diagnose
De vrouw is al in de overgang geweest als ze de diagnose krijgt.
Premenopauzaal bij diagnose
De vrouw is nog niet in de overgang als ze de diagnose krijgt.
Progesteron
Een vrouwelijk hormoon. Kankercellen in de borst kunnen groeien door dit hormoon.
Proliferatie
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Celproliferatie, KI67, MIB1, Proliferatiemarker
Proliferatiemarker
Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.
Synoniem van: Proliferatie, Celproliferatie, KI67, MIB1
Protonenbestraling
Behandeling van kanker door bestraling met protonen. Met protonentherapie kan de arts de tumor heel gericht bestralen. Daardoor is de kans op bijwerkingen kleiner.
Synoniem van: Protonentherapie
Protonentherapie
Behandeling van kanker door bestraling met protonen. Met protonentherapie kan de arts de tumor heel gericht bestralen. Daardoor is de kans op bijwerkingen kleiner.
Synoniem van: Protonenbestraling
Proximaal
Dichter bij het midden van het lichaam. Bijvoorbeeld: ‘De schouder ligt proximaal van de hand’ betekent: de schouder ligt dichter bij het midden van het lichaam dan de hand.
PRS
Getal dat iets zegt over de kans om een ziekte te krijgen door een erfelijke aanleg. Het gaat om ziektes die met meerdere genen te maken hebben, zoals diabetes of bepaalde vormen van borstkanker.
Synoniem van: Polygenic risk score
PTNM
TNM zegt iets over het stadium en de ernst van de kanker. T gaat over de grootte van de tumor, N gaat over uitzaaiingen in de lymfeklieren, M gaat over uitzaaiingen op een andere plek in het lichaam. De ‘p’ betekent dat de patholoog de TNM-score geeft na onderzoek van het weefsel.
Pulmonale noduli
Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.
Synoniem van: Longknobbeltje
R0-resectie
R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.
Synoniem van: Radicale resectie, Snijvlak vrij
R1-resectie
R1 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R1 zitten er kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dat is alleen te zien onder een microscoop. Dan zijn niet alle kankercellen uit het lichaam verwijderd.
R2-resectie
R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.
Synoniem van: Irradicale resectie, Snijvlak niet vrij
Radiatie-geïnduceerd
Een bijwerking of klacht door de bestraling.
Radiatiemastitis
Een ontsteking van de borst door de bestraling.
Radiatieschade
Schade aan het lichaam door de bestraling.
Synoniem van: Bestralingsschade
Radicale resectie
R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.
Synoniem van: R0-resectie, Snijvlak vrij
Radiotherapie
De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Bestraling, RT, RTx
Reactie
Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.
Synoniem van: Respons
Reactief
Reactie van weefsel. Bijvoorbeeld: de huid wordt rood na een muggensteek.
Regressie
Bij regressie wordt de ziekte minder. Bijvoorbeeld: de tumor wordt kleiner of de klachten verdwijnen.
Regressiegraad
Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.
Synoniem van: TRG, Tumor regression grade
Remissie
De ziekte is voorbij of de patiënt heeft er tijdelijk minder last van.
Representatief
De arts haalt een stukje van de tumor weg voor onderzoek. Als de rest van de tumor op dit stukje lijkt, is het stukje representatief.
Resectiemarge
De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.
Synoniem van: Chirurgische marge, Tumorvrije marge
Respons
Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.
Synoniem van: Reactie
Responsbeoordeling
De arts bekijkt of de behandeling werkt.
Synoniem van: Responsevaluatie
Responsevaluatie
De arts bekijkt of de behandeling werkt.
Synoniem van: Responsbeoordeling
Revisie
Opnieuw kijken naar de resultaten van een onderzoek.
Risico-organen
Bij bestraling krijgen organen die in de buurt van de tumor liggen ook straling. Door de bestraling kan schade ontstaan. Daarom heten het de risico-organen.
Roesje
Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.
Synoniem van: Sedatie
RT
De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Bestraling, Radiotherapie, RTx
RTx
De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.
Synoniem van: Bestraling, Radiotherapie, RT
Schildwachtklier
Het bot onderaan de wervelkolom: het heiligbeen. Het is een vergroeiing van een aantal wervels, die samen een bot vormen.
Synoniem van: Poortwachterklier, Sentinel node
Schildwachtklierprocedure
Operatie waarbij de arts de schildwachtklier verwijdert, om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. Zo ontdekt de arts uitzaaiingen zo vroeg mogelijk.
Synoniem van: Sentinel node biopsy, SNB
Second opinion
Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.
Synoniem van: Tweede mening
Sedatie
Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.
Synoniem van: Roesje
Sentinel node
Het bot onderaan de wervelkolom: het heiligbeen. Het is een vergroeiing van een aantal wervels, die samen een bot vormen.
Synoniem van: Schildwachtklier, Poortwachterklier
Sentinel node biopsy
Operatie waarbij de arts de schildwachtklier verwijdert, om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. Zo ontdekt de arts uitzaaiingen zo vroeg mogelijk.
Synoniem van: Schildwachtklierprocedure, SNB
Sequentiële boost
Boost-bestraling is een extra dosis bestraling op een klein gebied. Bij een sequentiële boost krijgt eerst het hele gebied een aantal keren bestraling. Daarna volgen er een aantal boost-bestralingen op het gebied dat de hogere dosis straling nodig heeft.
SIB
Boost-bestraling is een extra dosis straling op een klein gebied. Bij 'simultaneous integrated boost' gebeurt de boost-bestraling tegelijk met de bestraling van het gehele gebied. Het boost-gebied krijgt iedere dag een iets hogere dosis dan de rest van het weefsel.
Synoniem van: Simultaneous integrated boost, Simultane boost
Simultane boost
Boost-bestraling is een extra dosis straling op een klein gebied. Bij 'simultaneous integrated boost' gebeurt de boost-bestraling tegelijk met de bestraling van het gehele gebied. Het boost-gebied krijgt iedere dag een iets hogere dosis dan de rest van het weefsel.
Synoniem van: Simultaneous integrated boost, SIB
Simultaneous integrated boost
Boost-bestraling is een extra dosis straling op een klein gebied. Bij 'simultaneous integrated boost' gebeurt de boost-bestraling tegelijk met de bestraling van het gehele gebied. Het boost-gebied krijgt iedere dag een iets hogere dosis dan de rest van het weefsel.
Synoniem van: SIB, Simultane boost
Slecht gedifferentieerd
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Graad 3, Hooggradig, Weinig gedifferentieerd
SNB
Operatie waarbij de arts de schildwachtklier verwijdert, om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. Zo ontdekt de arts uitzaaiingen zo vroeg mogelijk.
Synoniem van: Schildwachtklierprocedure, Sentinel node biopsy
Snijvlak niet vrij
R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.
Synoniem van: R2-resectie, Irradicale resectie
Snijvlak vrij
R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.
Synoniem van: R0-resectie, Radicale resectie
Spierpijn
Pijn aan de spieren.
Status na
Beschrijving van wat er in het verleden is gebeurd met de gezondheid. Bijvoorbeeld ‘status na longontsteking’ betekent dat iemand in het verleden een longontsteking heeft gehad.
Stereotactische bestraling
Een precieze manier van bestralen. Het is een hoge dosis bestraling precies op de plek van de kanker of uitzaaiing.
Stroma
Bindweefsel dat zorgt voor stevigheid van een orgaan.
Subpectoraal
Onder de grote borstspier.
Supportive care
Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.
Synoniem van: Best supportive care, BSC
Surdosage
Een extra dosis bestraling op een klein gebied.
Synoniem van: Boostbestraling, Bestralingsboost
Suspect
Iets ziet er anders uit dan normaal. De arts kan denken dat het kanker is, maar het kan ook iets anders zijn.
Synchrone metastasen
Uitzaaiingen van kanker die er al zijn als de patiënt de diagnose krijgt.
Tamoxifen
Een vorm van anti-hormoontherapie. Tamoxifen is een nep-hormoon. Het voorkomt dat de echte hormonen oestrogeen en progesteron bij de kankercellen kunnen komen.
Targeted therapy
Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.
Synoniem van: Doelgerichte therapie
Tepelinvasie
De borstkanker groeit door tot in de tepel.
Tepelkanker
Er zitten tumorcellen in de huid, in of rondom de tepel. Deze aandoening komt niet vaak voor.
Synoniem van: Ziekte van Paget van de tepel, Morbus Paget
Thoraxfoto
Een röntgenfoto van de longen.
Synoniem van: Longfoto
Thoraxwand
Wand van de borstkas. De wand bestaat uit de ribben, spieren, het borstbeen en de wervels.
Topklier
De lymfeklier in de oksel die het hoogst zit. De topklier zit meestal dicht bij het sleutelbeen.
Synoniem van: Okseltop
Toxiciteit
Schadelijke of giftige bijwerking van een medicijn of behandeling.
Tracer
Radioactieve vloeistof die kankercellen zichtbaar maakt. Bijvoorbeeld bij een PET-CT-scan.
TRG
Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.
Synoniem van: Regressiegraad, Tumor regression grade
Triple-negatieve borstkanker
Een agressieve vorm van borstkanker. De tumor is 3 keer negatief: hij groeit niet onder invloed van oestrogeen (1), niet onder invloed van progesteron (2) en is niet HER2-positief (3).
Trombo-embolische complicaties
Een bloedprop blokkeert een bloedvat. Daardoor ontstaan problemen.
Trombocytopenie
Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.
Synoniem van: Trombopenie
Trombopenie
Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.
Synoniem van: Trombocytopenie
Trombose
Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.
Synoniem van: Vaatafsluiting
Tromboseprofylaxe
Medicijn om te voorkomen dat er bloedstolsels ontstaan. Een bloedstolsel kan een bloedvat verstoppen. Dan heeft iemand trombose.
Tumorgraad
Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.
Synoniem van: Differentiatiegraad, Gradering, Histologische differentiatiegraad
Tumor regression grade
Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.
Synoniem van: Regressiegraad, TRG
Tumorvrije marge
De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.
Synoniem van: Resectiemarge, Chirurgische marge
Tweede mening
Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.
Synoniem van: Second opinion
Unifocaal
Iets zit op 1 plek. Bijvoorbeeld: de kanker zit op 1 plek.
Vaatafsluiting
Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.
Synoniem van: Trombose
Verwijde ductus
Dit is een melkbuisje in de borst dat wijder is dan de andere melkbuisjes. Er kan een echo of MRI nodig zijn.
Synoniem van: Verwijde melkgang
Verwijde melkgang
Dit is een melkbuisje in de borst dat wijder is dan de andere melkbuisjes. Er kan een echo of MRI nodig zijn.
Synoniem van: Verwijde ductus
Vochtretentie
Het lichaam houdt te veel vocht vast.
Vol borstklierweefsel
De borst heeft in verhouding meer borstklierweefsel en minder vetweefsel.
Synoniem van: Dicht borstklierweefsel, Dens borstklierweefsel, Dense borsten
Voorgeschiedenis
De geschiedenis van de patiënt. Vooral welke ziektes iemand heeft gehad.
Waakzaam wachten
De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Expectatief beleid, Wait and see, Watchful waiting
Wait and see
De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Expectatief beleid, Waakzaam wachten, Watchful waiting
Watchful waiting
De arts behandelt niet, maar houdt de patiënt wel goed in de gaten. Door regelmatige controles kan de arts zien hoe de ziekte verloopt. Als de ziekte terugkomt, volgt een behandeling.
Synoniem van: Afwachtend beleid, Expectatief beleid, Waakzaam wachten, Wait and see
Waterbuik
Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.
Synoniem van: Ascites, Buikvocht
Weinig gedifferentieerd
De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.
Synoniem van: Graad 3, Hooggradig, Slecht gedifferentieerd
Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst
Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.
Synoniem van: WGBO
WGBO
Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.
Synoniem van: Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst
WHO performance status
Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.
Synoniem van: WHO PS
WHO PS
Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.
Synoniem van: WHO performance status
YcTNM
Een score die iets zegt over het stadium van de kanker ná een voorbehandeling (vaak chemotherapie), maar vóór de operatie.
Zenuwschade
Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.
Synoniem van: Neuropathie
Ziektegeschiedenis
De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.
Synoniem van: Anamnese
Ziekte van Paget van de tepel
Er zitten tumorcellen in de huid, in of rondom de tepel. Deze aandoening komt niet vaak voor.
Synoniem van: Morbus Paget, Tepelkanker
Ziektevrije overleving
Schatting van het aantal jaren dat een patiënt zal leven zonder dat de ziekte terugkomt.
Gebruik woordenboek door zorgverleners en ziekenhuizen
Dit woordenboek is voor iedereen vrij te gebruiken. Dus ook voor zorgverleners en ziekenhuizen. Ook is het mogelijk om het woordenboek automatisch in het elektronisch patiëntendossier (EPD) te tonen. Heeft u als zorgverlener hier interesse in? Neem dan contact op met kanker.nl.
Feedback op het woordenboek
Heb je suggesties voor aanvullingen op het woordenboek? Laat het ons weten! Dan kan via het feedbackformulier onderaan deze pagina, of via dit gesprek over het woordenboek in de gespreksgroep borstkanker. Samen maken we het woordenboek zo compleet mogelijk.