Oorzaken en risicofactoren van schaamlipkanker

De precieze oorzaak van schaamlipkanker is niet bekend. Wel zijn er een aantal risicofactoren die de kans groter maken dat een vrouw schaamlipkanker krijgt.

Wat zijn risicofactoren voor schaamlipkanker?

Dit zijn 2 belangrijke risicofactoren voor het ontstaan van schaamlipkanker: 

• Lichen Sclerosus (LS) van de vulva 
• langdurige infectie aan de vulva met het humaan papillomavirus (HPV) 

Zowel LS als een infectie met HPV kunnen leiden tot voorstadia van schaamlipkanker (vulvakanker).

Hieronder vind je uitleg over:

• Lichen Sclerosus van de Vulva en de kans op schaamlipkanker
• HPV-infectie van de vulva en de kans op schaamlipkanker

Informatie over Lichen Sclerosus van de Vulva (LS) 

LS is een goedaardige aandoening van de huid van de vulva. Symptomen kunnen zijn: 

• jeuk of irritatie/branderigheid aan de schaamlippen of het gebied daaromheen
• dunner of juist dikker worden van de huid van de schaamlippen
• verkleuren of lichter worden van de huid
• vergroeiingen van de schaamlippen

LS is niet te genezen. De jeuk kan wel behandeld worden met een hormoonzalf (corticosteroïdenzalf). 

Meestal ontstaat LS op latere leeftijd, boven de 60 jaar. Maar LS kan ook bij jonge vrouwen en meisjes voorkomen. De precieze oorzaak is onbekend, maar LS lijkt het meest op een auto-immuunziekte.

Lichen Sclerosus en de kans op schaamlipkanker

Bij ongeveer 1 op de 20 vrouwen met LS ontstaat een voorstadium van schaamlipkanker (gedifferentieerde vulvaire intra-epitheliale neoplasie/dVIN) en uiteindelijk schaamlipkanker. Daarom is het voor vrouwen met LS belangrijk om de huid van de schaamlippen regelmatig te controleren, bijvoorbeeld 1 keer per maand.

Zie of merk je veranderingen, maak dan een afspraak bij de huisarts of je gynaecoloog. Ook is het belangrijk een afspraak te maken als de behandeling met hormoonzalf niet meer aanslaat. 

Lees meer over de behandeling van dVIN.

Informatie over HPV-infectie van de vulva

HPV is een virus dat erg besmettelijk is. Je kunt het krijgen door geslachtsgemeenschap, maar ook via aanrakingen bij het vrijen. Bijna iedereen die seks heeft (gehad), heeft wel eens een infectie gehad met HPV.

Bijna altijd ruimt het afweersysteem van het lichaam dit soort virussen op. Maar soms ontsnapt het virus hieraan, dan ontstaat er een langdurige infectie met HPV. Er bestaan ongeveer 100 typen van dit virus. De meeste typen zijn onschuldig maar kunnen bijvoorbeeld wel (genitale) wratten veroorzaken. Sommige typen kunnen bij langdurige infecties een verhoogd risico op schaamlipkanker geven, bijvoorbeeld HPV 16 en HPV 18.

HPV en de kans op schaamlipkanker

Bij een langdurige infectie met HPV kan er een Hooggradige Squameuze Intraepitheliale Lesie (HSIL) ontstaan. Dit is een voorstadium van schaamlipkanker, net als dVIN bij LS. Een voorstadium is een goedaardige afwijking die nog geen kanker is, maar dat wel kan worden. HSIL werd vroeger ook wel VIN3 genoemd. 

Symptomen van het voorstadium van schaamlipkanker (HSIL) zijn: 

• plaatselijke donkere of lichte verkleuringen van de huid van de schaamlippen 
• verdikkingen van de huid van de schaamlippen
• wratachtige afwijkingen die niet reageren op de behandeling voor genitale wratten 
• jeuk of pijn aan de schaamlippen

HSIL komt heel weinig voor. In tegenstelling tot dVIN komt het vaker voor op jonge leeftijd, vooral tussen de 30 en 40 jaar.

Lees meer over de behandeling van HSIL.

Roken vergroot de kans op het voorstadium

Roken vermindert de afweer tegen HPV-infecties. Daarmee verhoogt het de kans op het ontstaan van HSIL als voorstadium van schaamlipkanker.

Is schaamlipkanker besmettelijk?

Kanker is niet besmettelijk. Ook schaamlipkanker niet. HPV, een van de oorzaken van schaamlipkanker, is wel besmettelijk.

Is een HPV-infectie te voorkomen?

HPV-infecties zijn eigenlijk niet te voorkomen. Je beperkt de kans op overdracht van het virus door condooms te gebruiken. Zeker als je geen vaste partner hebt. Het virus zit namelijk op en rond de penis of de vagina. Met een condoom dek je dit gebied grotendeels af.

Het virus kan tijdens het vrijen ook op andere plekken komen. Bijvoorbeeld aan de handen en in de mond. Je kunt dus ook nog besmet raken als je een condoom gebruikt.

HPV-vaccinatie

De overheid biedt meisjes een vaccinatie tegen HPV aan in het jaar dat ze 13 worden. Vanaf 2021 is de HPV-vaccinatie ook beschikbaar voor jongens. Alle jongens en meisjes krijgen de vaccinatie dan aangeboden als ze 9 jaar zijn. Deze vaccinatie kan maximaal 10 tot 20% van de gevallen van schaamlipkanker voorkomen. 

Lees verder over de HPV-vaccinatie voor jongeren op de website van het RIVM.

Kan HPV behandeld worden?

Er bestaat geen behandeling tegen HPV. Je afweersysteem moet het virus zelf opruimen, net zoals dat gebeurt met een verkoudheidsvirus.