Wat zijn uitzaaiingen bij kanker?

Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.

Naar colofon
Opslaan

Uitzaaiingen zijn kwaadaardige gezwellen die ontstaan zijn uit een bestaande kanker. Ze zitten alleen op een andere plaats dan waar de kanker begon. Een uitzaaiing is dus geen nieuwe soort kanker. Een ander woord voor uitzaaiingen is metastasen. Een andere woord voor gezwel is tumor.

Uitzaaiingen komen op een andere plaats terecht, doordat cellen van een kwaadaardige tumor losraken. Die kankercellen kunnen via het bloed en/of de lymfe ergens anders in het lichaam terechtkomen. Daar kunnen zij zich hechten en uitgroeien tot nieuwe tumoren. Zit de tumor in een holte, dan kunnen kankercellen ook direct door loslating op andere plekken in de holte terechtkomen.

Meestal is één tumorcel voldoende om ergens een nieuwe tumor te vormen.

Dat een tumor kan uitzaaien is een van de belangrijkste redenen waarom een tumor kwaadaardig is.

Uitzaaiingen of verspreiding?

Kanker kan voorkomen als:

  • kwaadaardige tumoren
  • kwaadaardige losse cellen

Kwaadaardige tumor

Een kwaadaardige tumor ontstaat in een orgaan of ander lichaamsweefsel en heet ook wel een solide kanker. Solide betekent vast, hecht en stevig. Als cellen ongecontroleerd gaan delen in een orgaan of ander lichaamsweefsel ontstaat er een solide tumor. Voorbeelden van solide kankersoorten zijn:

  • darmkanker
  • borstkanker
  • longkanker

Alleen bij solide kankers spreken we van uitzaaiingen.

Kwaadaardige losse cellen

Kankers die bestaan uit kwaadaardige, losse cellen heten ook wel niet-solide kankers of hematologische kankers. De kwaadaardige losse cellen zitten niet in een orgaan, maar in het bloed, het lymfestelsel of het beenmerg. Beenmerg zit in het binnenste van onze botten. Het is een sponsachtig, rood weefsel. Het bloedvaten- en lymfestelsel zijn transportsystemen in ons lichaam. Daardoor kunnen de kwaadaardige cellen zich makkelijk naar andere plaatsen in het lichaam verspreiden. Bij niet-solide kanker spreken we daarom niet van uitzaaiingen, maar van verspreiding.

Voorbeelden van niet-solide kankersoorten zijn:

  • leukemie: acute en chronische leukemie
  • lymfeklierkanker: hodgkinlymfoom en non-hodgkinlymfoom
  • multipel myeloom

Deze informatie gaat alleen over uitzaaiingen bij kwaadaardige (solide) tumoren.

Beschadigingen in het DNA

Het is niet precies duidelijk waarom de ene tumor eerder uitzaait dan de andere. Wel is bekend dat dit proces te maken heeft met beschadigingen in het DNA van de kankercel. DNA is ons erfelijk materiaal.

Bij sommige soorten kanker kunnen artsen door DNA-onderzoek voorspellen hoe groot de kans op uitzaaiingen is en de behandeling hierop afstemmen.

Colofon

Met medewerking van:

Foto Myrthe Zijlstra

Drs. Myrte Zijlstra

Internist-oncoloog en onderzoeker, IKNL

Linkedin

Gemaakt door de redactie van kanker.nl

Laatste update: mei 2017